Zašto zbog izbornih krađa ne odgovaraju nalogodavci i organizatori?

U postdejtonskoj Bosni i Hercegovini izborna krađa je pravilo, a ne izuzetak, a jedino se mijenjaju načini njenog izvođenja, piše Žurnal.

Na posljednjim opštim izborima izborna krađa nazvana „bugarski voz“ je izbačena, zbog položaja glasačkih kutija i glasača, vidljivih posmatračima, ali zato su u opticaju bile sve ostale izborne nepravilnosti, od kupovine glasova, pojave desetina osoba koje su preko noći „oslijepile“, preko prepravljanja zapisnika sa biračkih mjesta i ubacivanja falsifikovanih glasačkih listića u vreće, izbacivanja posmatrača rivalskih stranaka sa birališta, do dolaska batinaša na pojedina biračka mjesta da glasačima utjeraju strah u kosti.

255 PRIJAVA

Izborna krađa se ne dešava samo na dan izbora, već i u periodu prije i posle zatvaranja glasačkih mjesta i to je činjenica poznata svima. Nažalost, nadležne institucije, prije svega Centralna izborna komisija BiH, tužilaštva i sudovi godinama nisu činili skoro ništa da izvršioci izborne krađe, koja je teško krivično djelo, budu adekvatno kažnjeni.

Posebno se izbornom krađom nisu bavili kao organizovanim kriminalom, mada je više nego jasno da su direktni učesnici u krađi glasova (članovi biračkih ili opštinskih i gradskih komisija), ta krivična djela činili po nalozima političkih stranaka i njihovih lidera, od najnižeg do najvišeg nivoa.

Centralna izborna komisija BiH je nedavno saopštila da je od 4. maja, kada su raspisani poslednji opšti izbori, tužilaštvima uputila 44 prijave zbog osnovane sumnje da je počinjeno krivično delo. Pojašnjeno je da se prijave uglavnom odnose na zloupotrebe registracije birača izvan BiH i glasanje putem pošte, za glasanje putem mobilnog tima, za navodnu kupovinu glasova…

Na potezu su tužilaštva i sudovi, koji se, ako je suditi prema ranijim godinama, nisu pretrgla u procesuiranju izbornih krađa i nepravilnosti. O tome dovoljno govori podatak da je CIK BiH nakon lokalnih izbora 2020. godine tužilaštvima podnijela 255 prijava protiv 647 članova biračkih odbora širom BiH, a da je do sada jedino Tužilaštvo Brčko distrikta donijelo deset pravosnažnih presuda.

DOBOJ PREDNJAČI

Doboj je grad u kojem su se na svakim izborima dešavale ogromne nepravilnosti i krađe, koje su eksplodirale na lokalnim izborima u novembru 2020. godine, zbog čega je CIK donio odluku o ponavljanju glasanja na 89 od ukupno 109 biračkih mjesta. Na ponovljenim izborima, u februaru 2021. godine, ponovo su pobijedili kandidati SNSD-a, ali je tada Boris Jerinić, kandidat te stranke za gradonačenika osvojio 15.000 glasova manje, dok je izborni rezultat Sanje Vulić, nosioca odborničke liste za gradsku skupštinu bio manji za čak 17.000 glasova! Nema sumnje da se na novembarskim lokalnim izborima 2020. godine desila brutalna krađa, ali su Jerinić i Vulićka ostali pošteđeni od bilo kakve odgovornosti, dok su se “kola slomila” na nižim karikama u lancu izborne pljačke.

U vezi sa nepravilnostima koje su se dešavale tokom lokalnih izbora u Doboju 2020. godine Okružno javno tužilaštvo je podiglo ukupno 53 optužnice protiv 241 lica, odgovoreno je Žurnalu iz ovog tužilaštva.

„Sve optužnice potvrdio je Osnovi sud u Doboju, a krivični postupci po potvrđenim optužnicama provešće se pred nadležnim sudom. Ostali postupci su u toku i po istima će se donijeti odgovarajuća tužilačka odluka“, navedeno je iz OJT Doboj.

Iz Osnovnog suda u Doboju Žurnalu je saopšten nešto drugačiji podatak.

„U vezi sa ukupnim brojem podignutih optužnica pred Osnovnim sudom u Doboju za krivična djela ’izborna prevara’ do 11. novembra 2022. godine ovom sudu dostavljeno je 45 optužnica i sve su potvrđene“, navedeno je u odgovoru iz dobojskog Osnovnog suda.

Optuženi su uglavnom članovi biračkih odbora, mada je jasno da oni nisu mogli djelovati samostalno, već da je u izbornoj krađi postojala čvrsta sprega sa članovima Gradske izborne komisije. Zbog toga je tu bilo posla i za Specijalno tužilaštvo RS.

Da su OJT Doboj i Specijalno tužilaštvo tako postavili stvari i da su svi iz lanca izborne krađe u Doboju, koja seže do vrha vladajuće političke partije u RS, procesuirani i presuđeni, možda bi obim krađe na ovogodišnjim oktobarskim opštim izborima bio manji. Izborna krađa, osim depolitizacijom biračkih odbora, može se suzbiti i ozbiljnim djelovanjem pravosuđa, koje će pravovremeno i strogo kažnjavati one koji počine to krivično djelo. Izbornom krađom ne nanosi se šteta samo stranci ili kandidatu kojima su oteti glasovi, već svim biračima koji su toj stranci ili kandidatu dali svoj glas, što na kraju dovodi do prekrajanja izborne volje građana.

PROCESI OD IZBORA DO IZBORA

Činjenica da tužilaštva i sudovi godinama sporo rade na predmetima izborne krađe, da je jako mali broj pravosnažnih presuda u ovim slučajevima i da su njima uglavnom obuhvaćene „sitnije ribe“, umnogome su doprinijeli tome da je nivo izbornih nepravilnosti, manipulacija i pljačke na izborima održanih 2. oktobra doživio vrhunac.

Epilog je poguban, ne toliko za stranke i kandidate koji su oštećeni na izborima, koliko po ukupan demokratski kapacitet Bosne i Hercegovine, jer je ogroman broj običnih ljudi, birača, nakon još jednog potpuno kontaminiranog izbornog procesa odlučio da više ne izlazi na izbore i glasa.

Pravosudne institucije su te, koje bi, kada bi ozbiljno radile svoj posao i zaista bile nezavisne od političkog uticaja, mogle da vrate povjerenje ljudima u izbore i proces istinske demokratizacije zemlje. Vidjećemo šta će da urade tužilaštva sa 44 prijave CIK-a, što je tek kap u moru krivičnih prijava podnesenih nakon izbora 2. oktobra. OJT Doboj je zaprimilo i šest prijava koje se odnose na dešavanja na ovogodišnjim opštim izborima.

„Sve prijave su u radu, a nakon izvršenih provjera po istim, donijeće se odgovarajuća tužilačka odluka“, odgovoreno je Žurnalu iz OJT Doboj.

Radio Slobodna Evropa ranije je objavio da se u Tužilaštvu BiH i Okružnom tužilaštvu u Banjaluci nalazi 176 krivičnih prijava za izborne prevare, koje je podnijela opozicija u Republici Srpskoj.

I to nije konačan broj prijava koje su tužilaštvima na svim nivoima podnesene zbog izbornih nepravilnosti. Budu li tužilaštva odugovlačila rad na ovim predmetima, čekajući da optužnice podignu pred naredne izbore, a sudovi kasnili sa izricanjem presuda, sasvim je izvjesno da za dvije godine, kada treba da se održe novi lokalni izbori, imamo novu krađu glasova.