U čemu je tajna Recepa Tayyipa Erdogana?

Ko je turski predsjednik Recep Tayyip Erdoğan, iz čega crpi takvu moć i utjecaj među turskim masama koje su se bez razmišljanja odazvale na njegov poziv i praktično spriječili pripremljeni vojni puč.

-Recep Tayyip Erdoğan, političar od rase, vaspitavan u idejama patrijarhalnog asketizma i sunitskog islama, čovjek iz naroda rijetke oštroumnosti i lider s velikim darom komuniciranja s masama i familijarnosti u ličnom kontaktu, čovjek prema kojem je, u uskom izboru između ljubavi i mržnje, gotovo nemoguće ostati rezervisan, napisao je bivši ambasador Srbije u Turskoj Dušan Spasojević u svojoj knjizi “Između Turske i Evrope: zapisi i svedočanstva između dve diplomatske misije”.

[yuzo_related]

Spasojević piše da uz Kemal-pašu Ataturka, koji se na čelu države-nasljednice Osmanske imperije nalazio 15 godina, od 1923 do 1938. godine, Erdogan nesumnjivo predstavlja najznačajniju figuru moderne Turske.

Erdogan je, navodi Spasojević, prešao put od uličnog prodavca đevreka u siromašnoj istanbulskoj četvrti Kasimpaša, preko uspješnog gradonačelnika najvećeg grada u Evropi i političkog zatvorenika, do neprikosnovenog vođe Partije pravde i razvoja, koja već 12 godina vlada Turskom.Na političkoj mapi današnje Evrope turskoga premijera moguće je porediti samo sa dva lidera.

Uz njemačku kancelarku Angelu Merkel i ruskog predsednika Vladimira Putina, u novom milenijumu jedino Erdogan duže od dva izborna mandata suvereno vlada zemljom koja, zahvaljujući svojoj veličini, broju stanovnika, geostrateškom položaju, istoriji i tradiciji, ima potencijal da utiče na zbivanja van sopstvenih granica.

No, za razliku od Putina i Merkelove, koji su na svoj put do trona krenuli iz duboko ukorijenjenih establišmenata Rusije i Njemačke, vođa turskih konzervativaca potekao je iz miljea koji je prethodnih 80 godina predstavljao proganjanu marginu turskog društva.

Za razliku od ruskog predsjednika, koji je od svog prethodnika na tacni dobio prerogative apsolutne vlasti, i njemačke kancelarke, koja je naslijedila sve mehanizme jednog dobro ustrojenog sistema, Erdogan je u novembru 2002. preuzeo kormilo klimavog broda, čija je čitava posada tokom prvog mandata radila sve da novog kapetana onemogući u namjeri da tursku lađu usmjeri u pravcu za koji je dobio mandat od naroda.

Prve godine vladavine harizmatičnog Erdogana i njegove partije, protekle su u stalnom odmjeravanju snaga sa bastionima sekularizma koji su ih okruživali sa svih strana.

Nasuprot Erdoganu nisu se našli samo druga po snazi armija NATO saveza, čitava administracija i pravosuđe, već i tradicionalno sekularna štampa i njeni vlasnici, oličeni u nekolicini najbogatijih turskih porodica.

Kao u kakvoj šahovskoj simultanci, navodi Spasojević, odvažni i lukavi Erdogan, poput Makijavelijevog “lava i lisice”, jedne je privukao na svoju stranu, a druge, bez milosti, do nogu potukao na izborima.

U uspostavljanju apsolutne vlasti u Turskoj, Erdogan je istovremeno uspostavljao nevjerovatna savezništva – sa Evropskom unijom u pretpočinjavanju svemoćnih turskih oružanih snaga, sa uticajnim islamskim vjerskim pokretom imama iz Pensilvanije, Fetullaha Gulena, u uspostavljanju kontrole nad pravosuđem i policijom, sa duboko ukorijenjenim turskim nacionalizmom u ovladavanju masama.

Tajna uspjeha svakog vladaoca leži u odabiru kompetentnih i lojalnih saradnika, te postizanju i diobi blagostanja sa svojim podanicima. U ovih dvanaest godina turski premijer je u velikoj mjeri uspio i u jednom i u drugom.