Šta je hibridni rat kojeg Aleksandar Vučić sve češće spominje

Aleksandar Vučić, predsjednik Srbije, sve češće spominje hibridni rat koji se vodi protiv Srbije. Sada je tako nazvao “akciju i rekaciju” vlasti u Prištini posle eksplozije na kanali Ibar Lepenac.

-Dogodio se pokušaj velikog i hibridnog napada na našu zemlju, pošto smo pažljivo pratili sve ono što saopštavaju prištinski zvaničnici i njihovi međunarodni sponzori, njihove medije i one koje dobrano plaćaju, nismo mogli da čujemo mnogo činjenica, rekao je Vučić, jučer u obraćanju javnosti.

A u februaru ove godine za vođenje hibridnog rata, odnosno kako je rekao „rata drugačijim sredstvima“, optužio strane službe, nevladine organizacije, kao i medije – kako domaće, tako i strane, piše Danas.

Kako je rekao, došao je u posjed šta su „dvije spoljne službe spremila za svoja ministarstva spoljnih poslova gdje se kaže da je Srbija problem jer ne priznaje Kosovo, tolerantna je prema (Miloradu) Dodiku i ona je poligon sa kojeg ruski mediji mogu da se obrate“.

A šta je zapravo hibridni rat, koji Vučić stalno spominje?

Koncept hibridnog rata teorijski je i dalje sporan i ne postoji jedna definicija oko koje svi mogu da se usaglase.

Međutim, postoji saglasnost da je to vrsta vojne strategije u kojoj se konvencionalna sredstva ratovanja kombinuju sa raznim nekonvencionalnim sredstvima poput djelovanja paravojnih formacija, sprovođenja ekonomskih mjera kao što su sankcije zatim širenja propagande, lažnih vesti, uticanja na moral obje strane i u posljednje vrijeme najznačajnije, izvođenja cyber operacija prema drugoj strani.

Termin hibridno ratovanje, kako se trenutno koristi, prvi je uveo potpukovnik američkog marinskog korpusa Frank G. Hoffman 2006., iako Hoffman navodi da je ovaj termin preuzeo iz teze Roberta G Walkera u kojoj Walker opisuje operacije niskog intenziteta koje je sproveo američki marinci. Hoffman je 2006. nazvao te fenomene „kompleksnim neregularnim ratovanjem“.

Godine 2007. Hoffman je dao prvu definiciju hibridnog ratovanja u akademskim objavljenim radovima:

„Hibridni ratovi uključuju niz različitih načina ratovanja, uključujući konvencionalne sposobnosti, neregularne taktike i formacije, terorističke akte uključujući neselektivno nasilje i prinudu, i zločinački poremećaj“. Ovu definiciju Hoffman i drugi revidirali su nekoliko puta.

Hibridni rat je bio glavni izraz za opisivanje modernog ratovanja u akademskim, političkim i novinarskim izvještajima. Opisuje široku lepezu tehnika ratovanja koje ne odgovaraju ranijim pojmovima ratovanja.

Ipak, nijedno od njih se zaista ne može nazvati „novim“, a vojna misao povezana sa njima može se pratiti još od Sun Cuove “Umjetnosti ratovanja”.

Možda je to bio šok suočavanja sa nepoznatom taktikom, kršenje morala sa hibridnim taktikama koje ne poštuju principe jus in bello, ili namješteno crno/bijelo shvatanje dihotomije rata i mira – ali bez obzira na razlog, to je dovelo do mnoštvo termina i naziva koji opisuju fenomene koji se sada nazivaju hibridnim ratovanjem.

Neki od tih termina su sukobi niskog intenziteta ili operacije niskog intenziteta, mali ratovi, neregularno ratovanje, asimetrično ratovanje i vojne operacije osim rata.

“Veoma složeni” rat

Hibridni rat je „veoma složen“ i može se voditi bez vojnih sukoba – zbog njega je granica između rata i mira „izbledjela“, rekao je svojevremeno Arsalan Bilal, stručnjak iz Centra za mirovne studije Arktičkog univerziteta Norveške.

-Pored vojnih metoda, koristi se plasiranje dezinformacija, sankcije, mediji i društvene mreže, objasnio je Bilal.

Prema njegovim riječima, tokom hibridnih ratova plasiraju se netačne informacije kako bi se narušila veza države i njenih građana, čime se priprema teren za „haos i nemire“, naveo je Bilal, a prenio BBC, i dodao da se takvim djelovanjem stvara ili produbljuje vakuum između građana i njihovih institucija što neprijatelj u hibridnom ratu zloupotrebljava.

Ističe i da su ekonomske sankcije postale jedno od „moćnih oružja“ za vođenje hibridnih ratova.

-Njima se umanjuje unutrašnja snaga druge zaraćene strane, ali je potrebno da budu dobro usmjerene i proračunate, kako ne bi nanijele štetu svim članova društva, već samo onima koji su odgovorni za rat, kaže Bilal.

Prema navodima BBC-a, pojam hibridnog rata počeo je da se primjenjuje van stručnih krugova posle invazije Rusije na poluostrvo Krim 2014., navodi se u knjizi „Definisanje hibridnog ratovanja“ Jamesa Wither.

Nelinearni rat

Rusi su za tu operaciju koristili specijalne jedinice, uticali su na izborne procese i služili su se ekonomskom iznudom, što je označeno hibridnim i upalilo je alarm u zapadnim bezbjednosnim krugovima, zapisao je stručnjak iz Evropskog centra za bezbjednosne studije „George Marshall“.

Vladislav Surkov, bivši savjetnik ruskog predsjednika Vladimira Putina, nazvao je taj sukob „prvim nelinearnim ratom“.

Ako se pogleda definicija hibridnog rata na Wikipediji, u hibridno ratovanje mogu se podvesti i komentari na društvenim mrežama, plasiranje dezinformacija i pravaca koji treba da prikažu zemlju kao lošu i unesu nemir.