Prije 17 godina ubijen je Zoran Đinđić, ovo je bila njegova zadnja poruka

Na današnji dan, 12. marta 2003. godine, u atentatu je ubijen prvi demokratski izabran srbijanski premijer, lider demokrata Zoran Đinđić.

Prije nego što je mučki ubijen, posljednja suštinska poruka Zorana Đinćića, bila je u obraćanju na otvorenom građanima u Novom Pazaru i glasila je: “Gledajte u budućnost, tamo ćemo se sresti vi i ja”.

Svi njegovi kritičari, politički protivnici i partneri slagali su u jednom: “Đinćić je bio političar koji je Srbiju odlučno vodio ka zapadu”. Filozof, državnik, reformator, vizionar i praktičar neiscrpne energije Zoran Đinđić je gledano sa ove vremenske distance, Srbiju brzo vodio u Evropu, zagovarao savremene standarde o vladavini prava i ljudskih pravima, integraciji i decentralizaciji društva.

Prvi je predsjednik vlade Srbije koji je, prema stavovima njegovih političkih saboraca, nakon mračnog perioda režima Slobodana Miloševića, pokušao da Srbiju oslobodi prošlosti i odvede je u budućnost. Srbija se dolaskom Đinđićeve vlade otvorila prema svijetu, Beograd su počeli da posjećuju visoki zvaničnici međunarodne zajednice, osjetilo se povećanje životnog standrada kod stanovništva, počele su da pristižu međunarodne donacije, trgovina, privreda i međunarodna ekonomska saradnja je doživjela rast. Društvene reforme su se osjetile za kratko vrijeme. Zalagao se za saradnju s Haškim tribunalom, suočavanju srpskog društva s prošlošću ali i odlučno branio nacionalne interese Srbije.

“Ja smatram da baviti se politikom znači preuzimati odgovornosti, a ne sjediti u crkvama. Moja politička linija je ista već trideset godina: zalažem se za urbano, civilizovano i evropsko društvo a protiv diktature. Ono što me čini drugačijim od ostalih, to je da u Srbiji intelektualci posmatraju i analiziraju pušeći i gunđajući. Ja želim da menjam svet”, govorio je Đinđić.

Smatrao je da je život je, naročito u politici, stalni proces donošenja odluka i preuzimanja odgovornosti. Jedan je od rijetkih, možda i jedini srpski političar koji je otvoreneo zagovarao patriotizam kao pandan nacionalizmu.

“Bitna stvar je da su za nacionalizam merodavni motivi. Za patriotizam su mjerodavni rezultati i posljedice. I to je osnovna razlika takođe između tradicionalnih i modernih društava”, jedna je od rečenica koju je Zoran Đinđić izgovorio na svom posljednje predavanju pred studentima banjalučkog univerziteta 21. februara 2003, datuma koji se pamti i po pokušaju atentata kod hale Limes u Beogradu.

Tada je u Banjaluci poručio da: “Ako želimo da budemo uspješniji u 21. vijeku nego što smo bili u 20. vijeku, mi moramo da redefinišemo svoj odnos prema sebi i prema svom okruženju analizom trendova koji se događaju u svijetu”.

Nedovršena država

Jugoslaviju, a posebno Srbiju je Đinđić vidio kao nedovršenu državu i uzrok unutrašnjih protivrječnosti i sistemske nefunkcionalnosti. Karakterističan je bio i po tome što je bio spreman na razgovor i dogovor i traženju racionalnih rješenja. Najveći politički neistomišljenici bili su mu Miloševićevi socijalisti i Šešeljevi radikali. Oni su devetnaest godina nakon ubistva u Đinđića ponovo osvojili vlast, a Srbija 17 godina nakon nije ušla u EU.

Zoran Đinđić je rođen 1. avgusta 1952. godine u Bosanskom Šamcu. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu 1974. godine. U periodu od 1977. do 1990. godine boravio je u Njemačkoj na više univerziteta i instituta društvenih nauka – Konstanc, Bon, Frankfurt. Doktorirao je 1979. godine na Univerzitetu u Konstancu gdje je radio kao asistent.

U biografiji dostupnoj na “www.zorandjindjic.org”, navodi se da je kao jedan je od osnivača Demokratske stranke (DS) u septembru 1990. godine izabran za predsjednika Izvršnog odbora, a u januaru 1994. za predsjednika te stranke. Za predsjednika stranke je biran još dva puta, na vanrednoj Skupštini Demokratske stranke 18. jula 1998. i na redovnoj Skupštini stranke 27. februara 2000. godine. Bio je viši naučni saradnik u Centru za filozofiju i društvenu teoriju u Beogradu, poslanik u sva tri višestranačka saziva Narodne skupštine Republike Srbije i Vijeću Republika Skupštine SRJ. Bio je profesor na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu.

Za gradonačelnika Beograda izabran je 21. februara 1997, u ime koalicije “Zajedno” koja je na lokalnim izborima 1996. odnijela pobjedu u više gradova u Srbiji. Sa funkcije gradonačelnika smijenjen je 30. septembra 1997. Za njegovu smjenu glasali su odbornici Srpskog pokreta obnove (SPO), Socijalističke partije Srbije (SPS) i Srpske radikalne stranke (SRS). U sudskom sporu sa tadašnjim predsjednikom Vlade Republike Srbije Mirkom Marjanovićem, 20. septembra 1996. osuđen je na četiri mjeseca zatvora, uslovno na dvije godine.

Vrhovni sud Srbije 9. jula 1998. preinačio je presudu i izrekao novu u kojoj je osuđen na sedam mjeseci zatvora, uslovno na tri godine. U junu 2000. godine Đinđić je preuzeo funkciju koordinatora u Savezu za promjene, a potom postao i šef Centralnog izbornog štaba i koordinator promotivne kampanje DOS-a za izbore koji su održani 24. septembra 2000. Na tim izborima Đinđić je izabran za poslanika u Vijeću republika Skupštine SRJ.

Za premijera Srbije izabran je 25. januara 2001. nakon pobjede DOS-a na republičkim parlamentarnim izborima u decembru 2000. godine. Bio je predsednik Organizacionog odbora 12. Svjetskog kupa u vaterpolu 2002. Američki nedjeljnik “Time” u septembru 1999. godine uvrstio ga je među 14 vodećih evropskih političara trećeg milenijuma. Dobitnik je ugledne njemačke nagrade “Bambi” za 2000. u oblasti politike. Đinđić je avgustu 2002. godine u Pragu primio nagradu Fondacije “Polak” i Fonda za američke studije za doprinos razvoju demokratije u Srbiji. Nagrada se dodeljuje svake godine za doprinos sprovođenju demokratskih i ekonomskih reformi u Centralnoj i Istocnoj Evropi. Posthumno ga je nagradila Fondacija za međunarodno razumjevanje i ljudska prava Univerziteta “Fridrih Šiler” u Jeni, 2004. godine. Na drugu godišnjicu smrti, 12. marta 2005. predsjednik Srbije i Crne Gore Svetozar Marović posthumno je odlikovao Zorana Đinđića “Ordenom Nemanje” prvog stepena.

Autor je knjiga: “Subjektivnost i nasilje”, “Jesen dijalektike”, “Jugoslavija kao nedovršena država”. Bio je glavni i odgovorni urednik časopisa “Theoria”, glasila Filozofskog društva Srbije.

Dr Zoran Đinđić je ubijen 12. marta 2003. ispred zgrade Vlade Republike Srbije. Đinđić je iza sebe ostavio suprugu Ružicu, kćerku Jovanu i sina Luku.

Đinđića je hicem iz snajperske puške ubio pripadnik Crvenih beretkih, specijalne formacije DB- a tadašnjug MUP-a Srbije, Zoran Jovanović Zveki. Jovanović i komandant Cevenih beretki Milorad Ulemek Legija osuđeni su na maksimalne zatvorske kazne od po 40 godina. Na višegodišnje zatvorske kazne osuđeno je više pripadnika Zemunskog klana, izvršioca atentat. Zvanično, ubistvo Đinđića je organizovala kriminalna grupa “Zemunski klan”, ali politička pozadina atentata do danas nije dokazana. Na sahrani Zorana Đinđića je, kako se procjenjue, prisustvoval pola miliona ljudi.

Svake godine zvaničnici Vlade Srbije na godišnjicu ubistva odaju počast Zoranu Đinđiću, a stranke i udruženja koje baštine njegov lik i djelo ulicama Beograda organiziraju “Šetnju za Đinđića”.