Španija izmješta grobove ustaških zločinaca Pavelića i Luburića

Novi zakon Španije može dovesti do izmeštanje posmrtnih ostataka ustaških lidera.

Ukoliko Španija usvoji novi zakon o istorijskom sjećanju, grobnice ustaških lidera iz Drugog svjetskog rata, Ante Pavelića i Vjekoslava Maks Luburića možda će morati da budu izmješteni na manje poznatoj lokaciji ili vraćeni u rodnu BiH.

Ukoliko španska Vlada lijevog centra usvoji najavljeni zakon o istoriskom sjećanju pripremljen u cilju suočavanja sa sjećanjem na građanski rat u Španiji tridesetih godina prošlog vijeka, grobnice hrvatskih profašističkih lidera iz Drugog svjetskog rata možda će morati biti izmješteni sa sadašnjih poznatih lokacija u Madridu i Valensiji.

Posmrtni ostaci ustaškog lidera Ante Pavelića nalaze se na groblju San Isidro u Madridu, dok posmrtni ostaci komandanta ustaških koncentracionih logora Vjekoslava Maks Luburića pokopani su na groblju Carcaixent u Valensiji.

Prema predloženom zakonu o istorijskom sjećanju, biće izbrisana krivična evidencija lica osuđena jer su se suprotstavila bivšem fašističkom režimu u Španiji, a organizacije koje čuvaju sjećanje na diktatora Francisca Franka, kao što je Fondacija Francisco Franco, biće zabranjene.

Španski portal Eldiario.es u ponedjeljak je objavio da usvajanje novog zakona može dovesti do izmeštanje posmrtnih ostataka Pavelića i Lubrića na manje vidljivim mjestima ili u njihovoj rodnoj zemlji.

Pavelić i Luburić su rođeni u današnjoj Bosni i Hercegovini, koja je u vrijeme Drugog svjetskog rata bila dio Nezavisne Države Hrvatske (NDH).

Razlog za izmeštanje njihovih posmrtnih ostataka je to što su njihovi grobovi mjesta za obilježavanje sjećanja desničara, pitanje kojim će se novi zakon baviti.

U junu, novi premijer Španije socijalista Pedro Sanchez izjavio je da grobnica bivšeg diktatora Franca treba da bude izmještena iz velikog kompleksa Valle de los Caídos (Dolina palih), koji se nalazi kod Madrida.

U ovom se kopmleksu, izgrađen od strane Francove Vlade, nalaze posmrtni ostaci oko 34.000 vojnika, i pripadnika fašisticke falange i onih na republikanskoj strani, koji su se međusobno borili tijekom španskog građanskog rata.

Novim je zakonom također predviđeno formiranje Komisije za istinu, koja bi istraživala zločine koje je počinila država u vrijeme kada se na njenom čelu nalazio Franco.

U devedesetim godinama i hrvatski predsjednik Franjo Tuđman je imao ideju da prebaci posmrtne ostatke Pavelića u Hrvatsku, zajedno sa posmrtnim ostacija bivšeg jugoslovenskog predsjednika Josipa Broza Tita, koji je sahranjen u Beogradu, ali je rođen u Kumrovc​u ​u sjevernoj Hrvatskoj.

Pavelić je 1945. godine pobjegao iz Hrvatske i sigurnost je našao u Argentini, gdje je nastavio svoje političke aktivnosti. U njega je 1957. godine u Buenos Airesu pucao srpski emigrant Blagoje Jovović, ali je Pavelić preživio atentat.

On zatim odlazi u prijateljsku Španiju, jer je imao dobre odnose sa Francovim režimom, gdje je 1959. godine, sa 70 godina starosti, preminuo.

Luburić se 1949. godine takođe preselio u Francovu Španiju i živio u Valensiji, gdje je vodio štampariju u kojoj je objavljivao proustaške časopise.

Agenti Jugoslovenske Službe državne bezbednosti infiltrirali su se u njegovoj štampariji i 1969. godine ga ubili.

Između 1941. i 1945. godine, Pavelićeva NDH je usvojila rasističke zakone po uzoru nacističkih, na osnovu kojih je žestoko progonila Srbe, Jevreje, Rome i hrvatske antifašiste.

Prema zvaničnom poimeničnom spisku, 83.145 žrtve režima stradalo je u glavnom ustaškom koncentracionom logoru u Jasenovcu.

Nakon Francove smrti, Španija je usvojila amnestiju, poznatu kao “pakt šutnje”, da bi se spriječilo ponovno otvaranje rana iz građanskog rata. Pristalice ove amnestije su kazali da je ova čin olakšao mirni prelaz Španije u demokratiju.

Međutim, porodice pripadnika republikanske strane koja je izgubila rat, smatraju da je amnestija nepravedno stigmatizirala njihove porodice i na efektivan način odala počast fašističkom nasleđu.