Ima li nade da će svijet poslije Aylana biti makar malo bolji?

Čak i svijet oguglao na potresne slike masovnih migracija, sa stotinama hiljada očajnika koji rizikuju živote bježeći iz zona sukoba – u Siriji, Iraku, Afganistanu – i u stotinama se utapaju na nemirnim morima, trpe poniženja na granicama ujedinjene Evrope, nemajući gdje da se vrate ni kuda da idu, danas je zastao i zanijemio pred slikom sa plaže u turskom ljetovalištu Bodrum: more je izbacilo beživotno tijelo trogodišnjeg sirijskog dječaka i slike te tragedije posredstvom Interneta smjesta su obišle i zapanjile svijet.

Francuski pemijer Manuel Valls je, putem tweetera, ispod fotografije napisao:

“On je imao ime: Aylan Kurdi. Hitno je da se djeluje. Hitno je potrebna evropska mobilizacija”.

Za Aylana, njegovu majku Rehan i petogodišnjeg brata Ghaliba, koji su se utopili pokušavajući da dosegnu grčku obalu, biće prekasno, ali u svijetu u kojem simbolika jedne porodične tragedije često više govori nego i slike masovnih pokreta iz bijede u nesigurnost, Aylanova tragedija sa slikom na naslovnim stranama najtiražnijih evropskih listova ima moć da posrami – ako ne i pokrene na akciju – one koji bi da od njega “čuvaju evropsku civliizaciju”.

Vjeruje se da bi pod utiskom te nesreće i ovonedjeljni i budući planirani evropski razgovori o izbjegličkoj krizi mogli dobiti dodatnu notu urgentnosti i ozbiljnosti.

Na dan kad su hiljade majki iz cijelog svijeta na društvenim mrežama u četvrtak dijelile suzu za Aylanom, jedna od njih nakon što je vlastitu nasmijanu djevojčicu ispratila u školu, u Briselu su se mogli čuti predstavnici dva oprečna pogleda na svjetsku izbjegličku krizu i njen značaj za hrišćansku Evropu: mađarskog premijera Viktora Orbana i predsjednika Savjeta Evrope, Poljaka Donalda Tuska.

Orban je tog jutra u njemačkom dnevniku Franfurter Allgemeine Zeitung objavio autorski tekst u kojem je – pored ostalog – napisao:

“U isto vrijeme, nemojmo zaboraviti da su ti koji dolaze ovamo odrastali u drugačijoj religiji i predstavljaju drastično različitu kulturu. Većina njih nisu krišćani nego muslimani. To je važno pitanje jer Evropa i evropski identitet su ukorijenjeni u hrišćanstvu. Ne daje li nam to samo po sebi razlog za brigu što je evropska hrišćanska kultura jedva u stanju da održi Evropu u vlastitom hrišćanskom sistemu vrijednosti. Ako to izgubimo iz vida, evropska ideja mogla bi biti svedena na poziciju manjine na svom vlastitom kontinentu”.

Na dan kad su hiljade majki iz cijelog svijeta na društvenim mrežama u četvrtak dijelile suzu za Aylanom u Briselu su se mogli čuti predstavnici dva oprečna pogleda na svjetsku izbjegličku krizu i njen značaj za hrišćansku Evropu

Tusk je – pojavljujući se pred novinarima zajedno s Orbanom nakon njihovog razgovora o izbjegličkoj krizi – imao potrebu da reaguje na njegov članak u njemačkom dnevniku:

“Hoću da podvučem da za mene hrišćanstvo u javnom i društvenom životu nosi i obavezu prema našoj braći u nuždi. Pozivanje na hrišćanstvo u javnoj debati o migraciji mora značiti u prvom redu spremnost da se pokaže solidarnost i žrtva. Za hrišćanina ne bi trebalo da je važno koju rasu, vjeru ili nacionalnost osoba u nuždi predstavlja”.

Iako obojica dolaze iz zemalja iza nekadašnje sovjetske “željezne zavjese” njih dvojica predstavljaju dva oprečna pristupa u evropskom traženju odgovora na izbjegličku tragediju našeg vremena: Orban ugađa nacionalističkom instinktu podizanja novih zidova – konkretno bodljikave žice na granici prema Srbiji koja će Mađarsku i Evropsku Uniju zaštiti od izbjegličkog talasa – a Tusk zastupa ideju zbrinjavanja najugroženijih (po njemu, 100.000) i srazmjerne raspodjele tog tereta među članicama Unije; Orban predstavlja populističko poigravanje strahovima i odbojnošću prema imigrantima – videći u njima samo “tragače za boljim životom”, a ne i izbjegle od rata, nasilja i smrti, a Tusk preuzima odgovornost liderstva u suočavanju s krizom monumentalnih razmjera.

Novi zidovi tu nisu odgovor.

To najbolje zna njemačka kancelarka Angela Merkel, koja se – za razliku od Orbana – sjeća šta je značilo odrastati na nesrećnijoj, Istočnoj strani podijeljene Evrope i berlinskog zida.

Njena zemlja, pozivajući na odgovornost u solidarnosti, sprema se da udomi čak i do 800.000 izbjeglica i zagovara da se na nivou Evropske Unije utvrde kvote, koja će zemlja primiti koliko izbjeglica, kako bi se njihovo kretanje usmjerilo i organizovalo.

U evropskim razgovorima o nošenju s tom krizom govori se i o uspostavljanju prolaznih prihvatnih centara u zemljama najbližim žarištima krize (Turskoj, Jordanu, Libanu, Maroku i drugim zemljama regiona) kojima bi se pomoglo u preliminarnom zbrinjavanju izbjeglih, njihovom registrovanju i usmjeravanju prema evropskim zemljama u skladu s usaglašenim kvotama a na taj način osigurao bi im se i bezbjedan prevoz i isključili bi se trgovci ljudskom nesrećom koji uzimaju ogroman novac za nesiguran transport u ponižavajućim uslovima i po cijenu stotina utopljenih ili umrlih u potrazi za evropskom sigurnošću.

Ima li mjesta za nadu da će – iz poštovanja pred slikom dječaka kojeg je izbacilo more – svijet poslije Aylana biti makar malo bolji?