Put BiH ka EU – Historijat evropskih integracija

Upitniku Evropske komisije, koji će sutra Bosni i Hercegovini dostaviti komesar za evropsku politiku susjedstva i pregovore o proširenju Johannes Hahn, prethodio je dug i zahtjevan put integracija čiji je cilj članstvo u Evropskoj uniji (EU).

Ključni događaji koji su prethodili dostavljanju Upitnika Evropske komisije počinju 1997. godine, kada je Vijeće ministara EU postavilo političke i ekonomske uvjete za razvoj bilateralnih odnosa. Tada je BiH pružena mogućnost korištenja autonomnih trgovinskih povlastica.

Godinu dana nakon toga, uspostavljena je EU/BiH Konsultativna radna grupa koja osigurava tehničku i stručnu pomoć u području administracije, regulatornog okvira i politike.

Zatim je u maju 1999. Evropska komisija, nastojeći da pronađe odgovarajuću dugoročnu vanjskopolitičku strategiju za razvijanje političkih, ekonomskih i institucionalnih odnosa s državama jugoistočne Evrope, pokrenula Proces stabilizacije i pridruživanja kojim je definirana politika EU prema zemljama zapadnog Balkana (BiH, Albaniji, Crnoj Gori, Hrvatskoj, Makedoniji, Srbiji i Kosovu). Ovom strategijom se produbljuje i nadopunjuje dotadašnja politika prema tom dijelu Evrope.

U junu iste godine pokrenute su aktivnosti Pakta stabilnosti za jugoistočnu Evropu, kojem je strateški cilj stabilizacija u ovom dijelu Evrope putem približavanja zemalja regije evroatlantskim integracijama te jačanja regionalne saradnje.

U martu 2000. objavljena je Mapa puta EU (Road Map). Ovaj dokument je definirao 18 ključnih uvjeta koje BiH treba ispuniti da bi se pristupilo izradi Studije izvodljivosti za otpočinjanje pregovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju.

Također, 2000. uveden je bescarinski pristup proizvoda iz BiH unutrašnjem tržištu EU (Autonomus Trade Measure – ATM).

U decembru iste godine, Vijeće Evropske unije je usvojilo Uredbu 2666/2000 o programu pomoći EU za obnovu, razvoj i stabilizaciju – CARDS. Bio je to program tehničke pomoći EU za obnovu, razvoj i stabilizaciju namijenjen BiH, Albaniji, Hrvatskoj, Makedoniji i Saveznoj Republici Jugoslaviji (Srbija i Crna Gora).

U martu 2003. BiH počinje rad na Studiji izvodljivosti. Evropska komisija uručila je Vijeću ministara BiH upitnik od 346 pitanja, koja su pokrivala oblast ekonomskog i političkog uređenja BiH te ostalih oblasti relevantnih za zaključivanje SSP-a. Sedam mjeseci nakon toga, Evropska komisija je usvojila ocjenu Studije izvodljivosti.

Studija izvodljivosti identificirala je 16 prioritetnih oblasti u kojima bi suštinski reformski napredak bio osnova Evropskoj komisiji da preporuči Vijeću EU otvaranje pregovora s BiH o SSP-u.

U martu 2004. Vijeće EU je usvojilo prvo Evropsko partnerstvo s BiH, a u novembru 2005. u Sarajevu pregovori o SSP-u zvanično su pokrenuti.

Dvije godine nakon toga, u januaru 2006., održana je Prva plenarna runda pregovora o SSP-u između EU i BiH, kao i Prvi plenarni sastanak Praćenja procesa reformi, a Vijeće EU usvaja i drugo Evropsko partnerstvo s BiH.

U novembru 2007. okončani su tehnički pregovori o SSP-u, a mjesec dana kasnije, 4. decembra, Sporazum je parafiran.

Jedan od ključnih događaja za BiH bilo je potpisivanje Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju s EU, koje je upriličeno 16. juna 2008. u Luksemburgu. Potpisivanjem tog sporazuma prvi put je uspostavljen formalni ugovorni odnos BiH i EU. SSP je preferencijalni sporazum koji je trebao doprinijeti ekonomskoj i političkoj stabilizaciji BiH te uspostavi bliskih i dugoročnih veza ugovornih strana.

U julu iste godine, na snagu stupa Privremeni sporazum o trgovini i trgovinskim pitanjima, dok je u novembru održan prvi sastanak Privremenog odbora za stabilizaciju i pridruživanje, kao najvišeg tijela u okviru Procesa stabilizacije i pridruživanja čiji je osnovni zadatak praćenje ispunjavanja obaveza određenih Privremenim sporazumom.

U junu 2012. održan je prvi sastanak Dijaloga na visokom nivou o procesu pristupanja BiH, kada je uručena Mapa puta za zahtjev za članstvo BiH u EU, dok je drugi sastanak održan u novembru iste godine.

EU je prepoznala napore i napredak koji je BiH ostvarila te je u aprilu 2015. Vijeće EU predložilo stupanje na snagu SSP-a od 1. juna 2015. godine.

Proces stabilizacije i pridruživanja pokazao se kao djelotvoran politički okvir za djelovanje EU na zapadnom Balkanu. U BiH, ovaj proces, osnažen novim pristupom EU, i dalje ostaje okvir za provođenje programa reformi na putu do budućeg pristupanja EU.

Shodno intenziviranom procesu evropskih integracija, na sjednici 23. jula prošle godine, Predsjedništvo BiH usvojilo je Master plan procesa integriranja BiH u EU. Predsjedništvo je konstatovalo da usvojeni Master plan predstavlja sadržajni i vremenski osnovni okvir za dalje aktivnosti u vezi s procesom integracije BiH u EU.

Konačno, 1. juna 2015. SSP između EU i BiH stupa na snagu.

Nekoliko mjeseci kasnije, Vijeće ministara BiH je usvojilo i Akcioni plan za provedbu Reformske agende na nivou Vijeća ministara BiH.

Jedan od ključnih datuma na evropskom putu BiH bio je 15. februar 2016., kada je BiH podnijela zahtjev za članstvo u EU.

Nakon što je podnijet zahtjev za članstvo i nakon što su ispunjeni svi uvjeti evropske agende neophodni za razmatranje aplikacije, 20. septembra ove godine na sjednici Vijeća za opće poslove EU, kojom je predsjedavao delegirani ministar vlade Slovačke Ivan Korčok, zahtjev BiH za članstvo u EU je prihvaćen i dat je nalog Evropskoj komisiji za pripremu upitnika.

Korak koji slijedi nakon toga je dostavljanje BiH detaljnog Upitnika Evropske komisije koji sadrži više od 3.500 pitanja.

Ono što prethodi konačnom priključenju EU, jeste ocjena odgovora BiH dostavljenih Evropskoj komisiji, koja će dati preporuku Vijeću Evropske unije o tome da li će BiH odobriti status kandidata, a također može utvrditi i datum za otvaranje pregovora o pristupanju.

Po okončanju pregovora potpisuje se Ugovor o pristupanju koji ratificiraju države članice EU, a Evropski parlament daje svoju saglasnost, nakon čega se BiH na određeni datum priključuje EU.