Izvoz krompira iz BiH u EU kruna višegodišnjeg rada

U Službenom listu Evropske unije objavljena je Provedbena odluka Komisije Evropske unije (EU) od 17. jula kojom je Bosna i Hercegovina priznata kao zemlja bez prisustva štetnog organizma prouzrokovača prstenaste truleži krompira.

Direktivom 2000/29/EZ u Prilogu III dijelu A tački 12. propisana je opšta zabrana u pogledu uvoza krompira (gomolja vrste Solanum) porijeklom iz trećih zemalja.

Ta zabrana se ne primjenjuje na evropske treće zemlje koje su priznate kao zemlje bez prisustva prstenaste truleži krompira. To praktično znači da je dozvoljen izvoz merkantilnog krompira iz BiH u EU.

Ta odluka je kruna višegodišnjeg rada Uprave BiH za zaštitu zdravlja bilja i nadležnih organa i institucija entiteta i Brčko Distrikta BiH, odnosno priznavanje rezultata kontinuiranog višegodišnjeg provođenja Programa posebnog nadzora nad karantinskim štetnim organizmima, u BiH započetog 2011. godine.

Za provođenje Programa morali su se steći uslovi, što podrazumijeva donošenje potrebnog zakonodavstva usklađenog sa zakonodavstvom EU, obuke laboratorijskog osoblja, fitosanitarne inspekcije, administrativnog osoblja i poljoprivrednih proizvođača, kao i nabavka neophodne opreme fitosanitarnim laboratorijama.

Tom odlukom je zvanično verifikovano ono što je utvrdila FVO inspekcija (Food and veterinary office), te je na osnovu tog izvještaja Stalni odbor za zdravlje bilja pri DG SANTE preporučio donošenje Odluke.

Pored izuzetno važne činjenice da u BiH za četiri godine provođenja Programa nije utvrđeno prisustvo najznačajnijih karantinskih štetnih organizama Ralstonia solanacearum (Smith) Yabuuchi et al. (prouzrokovač smeđe truleži krtola) i Clavibacter michiganensis (Smith) Davis et al. ssp. sepedonicus (Spieckermann et Kotthoff) Davis et al. (prouzrokovač prstenaste truleži krtola), od izuzetne je važnosti da je od nezavisnih eksperata potvrđeno da je u BiH u oblasti zdravlja bilja uspostavljen funkcionalan fitosanitarni sistem.

Međutim, obaveza svih nadležnih organa i institucija, kao i poljoprivrednih proizvođača jeste, ne samo održavanje dostignutog nivoa uspostavljenog sistema, već i dodatno jačanje i nadogradnja fitosanitarnog sitema u BiH. Zbog toga, posao u sektoru zdravlja krompira se ne završava tom odlukom.

Najznačajnije je da se Program mora provoditi u kontinuitetu i narednih godina i to s povećanim brojem uzoraka.

Revizija FVO u sektoru zdravlja krompira može se očekivati već naredne godine, pa s tim u vezi se mora biti oprezno, jer u slučaju da se novom inspekcijom utvrde značajni nedostaci ili nedoslednosti, Odluka može biti opozvana.

Pored aktivnosti vezanih za krompir, Uprava BiH za zaštitu zdravlja bilja zajedno s nadležnim organima entiteta i Brčko Distrikta BiH, mora početi provoditi i druge programe posebnog nadzora nad drugim značajnim i potencijalno opasnim karantinskim štetnim organizmima, a takođe i ubrzano i predano raditi na uspostavljanju sistema i u drugim oblastima, saopćeno je iz Uprave BiH za zaštitu zdravlja.

Zbog toga, Uprava poziva poljoprivredne proizvođače i odgovorne osobe za zdravlje bilja kod proizvođača krompira u BiH da kontinuirano i sa najvećom pažnjom i ozbiljnošću nastave pratiti zdravstveno stanje krompira i o svim uočenim simptomima blagovremeno obavijeste nadležne organe i institucije, kao i da slijede i dosljedno primjenjuju Zakon, podzakonske i druge akte u vezi sa tim.

Uprava poziva fitosanitarne laboratorije da nastave jačanje kapaciteta kroz usvajanje i primjenu dijagnostičkih protokola i standarda, kroz uspostavljanje sitema kvaliteta i akreditacije u oblastima u kojima su potrebne i neophodne.

Uprava poziva inspektorate entiteta i Brčko Distrikta BiH da nastave jačanje kapaciteta unutrašnje fitosanitarne ali i poljoprivredne inspekcije.

Uprava posebno poziva Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske i Federalno ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva kao i Odjeljenje za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo Vlade Brčko Distrikta BiH na intenziviranje saradnje kako bi na ovom rezultatu nastavili ubrzano dograđivati fitosanitarni sistem, kako u oblasti zdravlja bilja, tako i u drugim oblastima, kao što su priznavanje i upis novih sorti na Sortnu listu BiH i registraciju sredstava za zaštitu bilja u BiH.