Evropska unija privlačna kao hljeb od jučer

Povodom konferencije o Zapadnom Balkanu u Parizu, neki njemački listovi su se zamislili nad mogućnostima prijema zemalja bivše Jugoslavije u Evropsku uniju nakon “bregzita”.

„Nije lijep osjećaj željeti nešto što drugima više ne valja. Veknu hljeba od juče – ili Evropsku uniju“, piše novinarka Zidojče cajtunga Nadja Pantel: „Tako to trenutno izgleda na Balkanu. I pored toga što su Britanci okrenuli leđa Briselu, tamo sada dižu dva prsta. Pristup EU? Da, molim! Šefovi vlada Srbije, Albanije, Makedonije, Kosova, Bosne i Hercegovine i Crne Gore upravo su još jednom naglasili da bi rado postali dio Unije.

To možemo smatrati za dobru ili za lošu vijest. Ona se može tumačiti kao znak slabosti EU koja privlači još samo one koji jedva mogu samostalno da stoje: ekonomski slabe i politički labilne zemlje Jugoistočne Evrope. Ili se može tumačiti kao znak snage, jer većinu građana na Balkanu više privlače zapadna obećanja o blagostanju od prednosti koje nudi Rusija.“

„Ekonomska atraktivnost Evrope je za zemlje van Zajednice nepromijenjena – što, uostalom, nije nevažan argument u taboru bregzita koji time objašnjava svoju želju za izolacijom. On smatra da socijalni doseljenici sa Istoka ugrožavaju radna mjesta i kulturu Zapada: ovdje dobra stara Evropa sa novcem i višim vrijednostima, tamo – šugava Evropa betonskih stambenih blokova, puna sirotinje.

I siromašnije zemlje imaju želje i ideale koji sežu malo dalje od stvaranja radnih mjesta. Kada jedan Srbin ili Bošnjak želi u EU, onda to želi ne samo da bi na kraju mjeseca imao više novca na računu u banci, već i zato što je sjećanje na slom jedne druge unije još svježe. Kada su Britanci glasali za istupanje iz EU, bilo je to gotovo tačno na 25. godišnjicu otcjepljenja Hrvatske i Slovenije od Juguslavije. Vlada u Beogradu je građanima krvavo naplatila tu odluku da postanu nezavisni“, piše Zidojče cajtung.

„Neke od reakcija i diskusija u današnjoj evropskoj kući podsjećaju na početke raspada multietničke države (Jugoslavije) prije 25 godina“, primjećuje i novinar Erih Ratfelder u svom tekstu za berlinski list Tagescajtung, u kome podsjeća da su na Balkanu „nacionalne mobilizacije pratile histerija i laži koje su uspješno posijale nepovjerenje među etničkim grupama. Svi strukturalni i ekonomski problemi društva objašnjavani su krivicom drugih. Tako je bilo i sa strahom za radna mjesta i sa borbama za raspodjelu dobara u državama. Oživjeli su nacionalni mitovi, baš kao i čežnja za prošlošću koja je proglašena herojskom. Skretanje udesno i propagandne kampanje su naposlijetku doveli do mržnje i spremnosti na rat.“

„Obećanje zvano Evropa znači i ograničavanje moći sopstvene korumpirane i nesposobne elite. Jedan primjer evropeizacije Balkana je i to što su pred ulazak Hrvatske u EU tamo visoki državni funkcioneri i bivši premijer dospjeli u zatvor […] Elite ni u kom slučaju nisu tako oduševljene Evropom kao građani, čije mišljenje, međutim, moraju da uvažavaju. S obzirom na hrvatsko iskustvo, veliki dio rukovodilaca je, doduše, postao veoma oprezan kada je riječ o približavanju Evropskoj uniji. Te birokrate su spremne da poklone pažnju i agitovanju drugih zemalja. Putinova ofanziva na Balkanu je počela 2006. Njegova želja da Srbiju otvoreno privuče na svoju stranu, nije ostvarena. Ali, ruski uticaj u Srbiji i Republici Srpskoj se ne smije potcjeniti, prije svega zbog podrške nacionalističkoj politici u Savjetu bezbjednosti“…

Traženje autoritarnih rješenja za krize u sopstvenim društvima, umjesto kretanja trnovitim putem demokratizacije, za neke od balkanskih političkih moćnika postaje sve interesantnija alternativa – prije svega zato što su na binu stupili i drugi autoritarni igrači. Turska već godinama pokušava da ponovo učvrsti svoj uticaj na Balkanu, dijelu Evrope kojim su Osmanlije vladale vijekovima. Centar tih nastojanja je Sarajevo.

Tako konzervativna politika turskog režima ima podršku niza novoosnovanih privatnih univerziteta. Ali krajnji cilj nije samo ostvarivanje uticaja na balkanske muslimane već na sve države. Tome treba dodati investicije turskog kapitala na čitavom prostoru. Turska nacionalna ideologija je čak proširena: Turci i Bošnjaci su ista nacija, kažu sada u Ankari. Ali i zemlje Persijskog zaliva šire svoj uticaj na Balkanu i prije svega u Bosni i Hercegovini. Milijarde uložene u turizam prati podrška islamističkih grupa i političara.“

„Upravo je Velika Britanija bila ta koja je, zajedno sa Njemačkom, željela da jača evropeizaciju u centru Balkana, u multietničkoj državi Bosni i Hercegovini, u kojoj tradicionalno kulminiraju sve napetosti regiona. Poslije odluke Britanaca da napuste EU, tu ulogu ima samo Njemačka…“, piše između ostalog dnevnik Tagescajtung.
Austrijski list „Die Presse“ u današnjem izdanju također piše o konferenciji u Parizu i ističe da je njemačka kancelarka Angela Merkel pohvalila BiH zbog njenog reformskog kursa. „ Angela Merkel je BiH obećala pomoć na evropskom putu.

Međutim, BiH ima istinski problem sa terorom: 188 muškaraca, 61 žena i 81 dijete su od 2012. godine otputovali u Siriju i Irak, tvrdi se u studiji Atlantske inicijative. Evropska komisija namjerava objaviti crnu listu na kojoj su imena zemalja koje olakšavaju finansiranje terorista. Prema navodima nekoliko izvještaja je BiH jedina evropska zemlja na toj listi na kojoj se i dalje nalaze osumnjičene zemlje kao što su Afganistan, Iran, Irak, Jemen, Sirija, Gvajana, Laos, Uganda i Republika Vanuatu“.