BIB banka za više od 1000 klijenata “oprala” 1,7 milijardi maraka
Balkan Investment banka (BIB) je godinama ulagala novac građana RS u fiktivna preduzeća koja su imala samo jednog zaposlenog. Nalazila su se na istoj adresi u Kaunasu i sa njima se nije trgovalo na berzi. Preko računa off-shore firmi na egzotičnim ostrvima, za više od 1.000 klijenata, Uprava Balkan Investment banke „oprala“ je blizu 1,7 milijardi KM, navodi se u tajnom Zapisniku o kontroli BIB-a Republičkog deviznog inspektorata RS koji je u posjedu poslovnog portala CAPITAL.ba.
Balkan Investment banka je emitovala 500 hiljada prioritetnih akcija nominalne vrijednosti deset maraka. Iznos emisije je bio 5 miliona KM. Investiciono-razvojna banka RS preko svojih fondova kupuje kompletnu emisiju 2010. godine. Banka nedugo nakon toga kupuje 70 hiljada obveznica laktaške „Kaldere“ nominalne vrijednosti 100 maraka i sa rokom dospjeća od 20 godina. BIB potom prodaje ove obveznice Fondu za restituciju RS i Akcijskom fond RS za 6,8 miliona KM. „Kaldera“ po osnovu kamata uplaćuje BIB-u 610 hiljada KM.
Banka je u periodu od 2006. godine do kraja 2008. godine postala vlasnik akcija emitenata u Litvaniji, kupujući ih od nerezidenata osnovanih u poreskim rajevima. Svi oni su imali otvorene račune u Ukio Bankas. Svi emitenti, čije je akcije banka kupovala, su zatvorena akcionarska društva, što znači da nisu na berzi hartija od vrijednosti, niti su registrovane u Centralnom registru hartija od vrijednosti.
Sva navedena društva, kao i njihove vlasnike, osnovali su Ukio Bankas i Ukio Banko Investicone Grupe. Ona su služila samo za pranje novca i izvlačenje novca iz opticaja. Karakteristika navedenih društava je i to što nisu imala redovnu djelatnost.
Na zahtjev Agencije za bankarstvo RS BIB je razvrstala kupljene hartije od vrijednosti na one koje su raspoložive za prodaju i na one koje se drže do dospjeća. Prema toj odluci BIB pristupa „prodaji“ akcija raspoloživih za trgovanje. BIB akcije preduzeća UAB Finansinio irnekilnojamo turto valdymas, UAB Aloja, UAB Inter Trade i UAB First Partneriai prodaje tako što se ugovorima definiše da kupci preuzimaju akcije, plaćaju odmah samo manji dio ugovorene cijene, a ostatak su obavezni da isplate BIB-u u ratama, odnosno BIB im odobrava kredit za kupovinu navedenih akcija.
BIB nije vjerodostojno prikazala podatke iz ugovora o prodaji, niti je obezbijedila naplatu potraživanja. BIB, drugim riječima, ne posjeduje dokaz da je na akcijama upisan zalog u svrhu naplate potraživanja.
Inspektori su uočili da je direktor kompanije sa Djevičanskih Ostrva Northlink LLC od 2006. do 2011. godine bila Rima Kalinina. Kalinina je ujedno bila direktor predstavništva BIB-a u Kijevu, a bila je zaposlena i u predstavništvu BIB-a u Litvaniji. Jedna osoba je predstavljala veliki broj „društava“ koje su osnovali Ukio Bankas i UGIB-a. Drugačije rečeno – nije bilo osoba koliko je bilo direktorskih mjesta i to je bio ozbiljan problem. Zbog toga mnoga društva i nisu imala direktora ili su ih zastupala pravna lica.
Hvala, baš ste ljubazni
Inspektori navode primjer prividne poslovne korespondencije koja je prikazivana u transakcijama. „Kupovine akcija su vršene uz siromašnu korespondenciju, po sistemu:
– Da li biste Vi nama prodali akciju u tom i tom društvu?
– Naravno
– Po kojoj cijeni?
– Po toj i toj?
– Hvala, baš ste ljubazni!“,
Ovaj primjer navode inspektori u izvještaju dodajući da u trgovanju „naravno, nije bila potrebna procjena društva, jer se, jednostavno, radilo o prividnom, fiktivnom poslu u cilju prevare“.
BIB je odobrila kredit kompaniji Exclusiv General INC sa Djevičanskih ostrva od 818 hiljada evra za kupovinu akcija UAB Bioptrus koje su u vlasništvu BIB-a. U kreditnoj dokumentaciji nema procjene rizičara.
Banka je pustila sredstva, a da pritom nije posjedovala izvod Centralnog registra hipoteka Litvanije kao dokaz o registraciji zaloga na HOV. Po osnovu ovog kredita otplaćeno je 74 hiljade evra. Novac je uplatila kompanija „Primefild Capital“ sa Djevičanskih Ostrva preko računa Ukio Bankas u BIB-u.
Pranje para za nerezidentne klijente
Balkan Investment Banka organizovala je i platni promet za klijente nerezidente koji su registrovani u poreskim rajevima. Zahtjevi za otvaranje računa ovih klijenata su dolazili preko predstavništva BIB-a u Kaunasu i dijelom iz predstavništva u Kijevu.
Ukupan broj klijenata ove vrste iznosio je – 1.004! Nalozi za uplate i isplate sa računa su stizali putem sistema za internet bankarstvo koji je do 2010. godine bio organizovan preko Ukio banke, a poslije preko vlastitog sistema za internet bankarstvo. Devizni inspektori su zaključili da se veliki broj ovih klijenata osnovao u režiji Vladimira Romanova i Ukio banke.
Obavljani prometi se mjere stotinama miliona dolara i evra!
Devizni inspektori su metodom slučajnog uzorka uzimali nekoliko stranih klijenata: ABS Group, Sikom, Lider, EGIDA PKF, Vajden, Nordmarket i Gefest. Sve ove firme su povezane sa kompanijom Tashir Group, ali BIB ne posjeduje dokumente koji bi potvrdili navode o povezanosti sa Tashir Group.
Ukupan promet ovih par klijenata za svega par mjeseci iznosio je 14,9 milijardi rublji (priliv), 561,5 miliona dolara (odlivi) i 226 miliona evra (odlivi).
Uplate ili ispate su vršene od strane ili u korist firmi registrovanih takođe u poreskim rajevima (Sejšeli, Britanska Djevičanska Ostrva), a računi tih firmi su uglavnom otvoreni kod banaka na Kipru i u Letoniji.
Sve ove kompanije su poslovale u Rusiji i prilivi su im bili u rubljama. Prilive bi zatim preko BIB-a konvertovali i odmah iznosili iz Rusije u evrima i dolarima i to na već pomenute partnere registrovane na Sejšelima i ostalim „poreskim rajevima“. Dokumenti na osnovu kojih su urađene ove transakcije nikada nisu provjeravani i nikada nisu tražene povratne informacije da li je stvarno izvršen taj posao (carinska dokumentacija Rusije).
„BIB nije utvrdila identitet stvarnih vlasnika navedenih pravnih lica, niti porijeklo novca koji su klijenti koristili u svojim transakcijama. Banka nije utvrdila motiv poslovanja navedenih klijenata preko BIB-a. Banka je radila mijenjačke poslove novčanih sredstava za koja se lako moglo pretpostaviti da potiču od izvršenih krivičnih dijela.
Banka je u kratkom periodu izvršila prenos novca isključivo na osnovu ugovora, a to u konkretnom slučaju nije dovoljno u skladu sa Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti. BIB je jasno mogla pretpostaviti da su navedeni ugovori fiktivni.
To se i danas lako može provjeriti preko Carinskih organa Ruske Federacije, a nije preduzela obavezne korake u pribavljanju faktura kao dokaza o izvršenom poslu“, stoji u izvještaju Republičkog deviznog inspektorata.
„Smatramo da je Balkan Investment Banka po nalogu Ukio Bankas sa bankom u Moskvi vršila uslugu pranja novca za gorenavedene firme. Smatramo da je nalog za navedene poslove stigao direktno iz Ukio Bankas, te postoje osnove sumnje da su Uprava Banke i Nadzorni odbor počinili krivično djelo Pranje novca po članu 280. Krivičnog zakona RS.
Bilo bi zanimljivo otkriti koliko su mentori iz AB Ukio Bankas zaradili u gorenavedenom pranju novca, u kojem je Balkan Investment banka bila samo objekat“, zaključuje Republički devizni inspektorat Republike Srpske u Zapisniku koji je kako se navodi sačinjen u samo tri primjerka.
Direktor BIB Edvinas Navickas je 2012. godine sam sebe zaposlio za savjetnika Predstavništva banke u Kaunasu, iako je u isto vrijeme obavljao i funkciju direktora BIB u Banjaluci.
„U Ugovoru o radu stoji radno vrijeme od 40 časova sedmično, pa se postavlja pitanje kako je neko mogao istovremeno biti na dva radna mjesta ogromne udaljenosti i primati dvije plate. Njegova mjesečna bruto plata u Litvaniji iznosila je 5.550 KM“, navodi se u Izvještaju.
