Zašto otpad iz Italije i dalje stoji u BiH?

Otpad koji je iz Republike Italije dovezen početkom jula na više područja u Bosni i Hercegovini (BiH) još uvijek stoji na mjestu deponovanja. Najveća količina otpada se nalazi u opštinama na jugozapadu zemlje, u Drvaru i Bosanskom Grahovu.

Uvoznik otpada je firma “Krom reciklaža” iz Drvara. Uprava za inspekcijske poslove Federacije BiH je 24. jula izdala Rješenje kojim je ovoj firmi naređeno zbrinjavanje otpada na više načina, među kojim je njegovo vraćanje u Italiju ili zbrinjavanje prema važećim aktima i propisima u Federaciji BiH, piše Radio Slobodna Evropa.

U Rješenju se kao mogućnost navodi da se otpad prikupi i preveze na lokaciju predviđenu dozvolom, a to je industrijska zona Drvar.

Rok za provođenje Rješenja sa ovim mjerama je 30 dana, od dana njegovog prijema.

“Imali smo problema u dostavljanju Rješenja, još nismo dobili tzv. Povratnicu, pa nam nije poznato kada je ovaj akt primljen u Krom reciklaži”, kaže Merima Tanović, pomoćnica direktora Federalne uprave za inspekcijske poslove.

Šta kažu u ‘Krom reciklaži’?

Rodoljub Dinić, jedan od suvlasnika firme “Krom reciklaža”, koji živi u Beogradu, u izjavi za Radio Slobodna Evropa (RSE) kaže da je firma iz Italije, “Stalcom” iz Padove, raskinula ugovor s Krom reciklažom.

Dinić priznaje da je počinjen prekršaj, jer je uvezeni otpad uskladišten na mjestima koja nisu navedena u dozvoli.

“Postoji spor oko vlasništva hale Pasjak u Drvaru, za koju smo dobili saglasnost za mesto skladištenja. Zbog toga smo morali otpad deponovati na drugim mestima. Vraćanjem materijala na predviđenu lokaciju, mi bi popravili grešku. Ističem, imamo dozvolu za sakupljanje, skladištenje i reciklažu otpada. Što se tiče tekstila, koji je jedino uvezen, u dozvoli stoji da se on koristi direktno kao energent. Za nas je najvažnije što je potvrđeno da se ne radi o opasnim materijama koje truju građane u BiH. Čak je bilo tvrdnji da se radi o otpadu iz COVID bolnica u Italiji”, ističe Dinić.

Uvozeći otpad, dodaje Dinić, prošli su više granica.

“Postoje carinske deklaracije o robi. Uvezli smo samo tekstil, 20 kamiona ili 414 tona neopasnog otpada i reč je tačno onom za šta smo dobili dozvolu. To su krpe i restlovi direktno iz proizvodnje, što bi završavalo u cementarama i termoelektranama. To je zakonit posao”, naglašava Dinić.

Rodoljub Dinić kaže kako “ne želi više ništa da radi u Bosni i Hercegovini, niti da se pojavljuje u toj državi”.

Navodi i da je njegova firma pokrenula upravni spor protiv države BiH, jer se, kako ističe, tvrdilo da je riječ o ilegalnim pošiljkama.

“Podnećemo i tužbe protiv fizičkih lica zbog klevete, zato što smo proglašeni za međunarodne teroriste koji dopremaju zaraženi materijal iz COVID bolnica i truju decu”, kaže za RSE Rodoljub Dinić.

Građani Drvara i Bosanskog Grahova traže uklanjanje otpada

“Naš zahtjev da se legalno uvezeni, a nelegalno deponovan otpad ukloni, do danas nije riješen. Firma Krom reciklaža se ne oglašava, ja vijesti saznajem iz medija. U međuvremenu se javlja niz špekulacija, problema i svega ostalog. Očigledno se radi o prebacivanju odgovornosti, o spornoj registraciji firme, čak je i adresa na kojoj je registrovana zloupotrebljena”, kaže za RSE načelnica opštine Drvar, Dušica Runić.

Građani Drvara blokirali su 2. jula saobraćaj prema Bosanskom Petrovcu, zbog otpada smještenog u krugu nekadašnje firme “Grmeč”, tvrdeći da je tekstilni otpad istovaren i ispred nekadašnje firme “Unis”.

Runić ističe kako opština nije dala nikakvu saglasnost niti odobrenje za ovaj otpad.

“Meni je kao načelnici jedini cilj da se on ukloni, jer narušava ugled i opštine i mjesta gdje je deponovan i uznemirava građane. U ovom slučaju, očigledni su svi nedostaci koji postoje između zakonskih propisa na nivou kantona i Federacije. Najveći propust je napravljen što lokalna zajednica nije pismeno obaviještena o skladištenju otpada. Mnogo je pitanja koja čekaju odgovore, ja sam pozivala tužilaštvo i druge institucije da pokrenu istragu i da istina konačno izađe na vidjelo”, kaže načelnica Drvara Dušica Runić.

Milorad Gligić, načelnik opštine Bosansko Grahovo, ističe da se otpad još uvijek nalazi na dvije lokacije i da firma koja je uvezla otpad nije provela Rješenje Uprave za inspekcijske poslove.

“Nadali smo se da taj rok ističe danas i da ćemo se konačno riješiti otpada. Mi ćemo pozvati nadležne u Federaciji da poduzmu još konkretnije aktivnosti kako bi se što prije pronašlo trajno rješenje. Imam osjećaj da se neće ništa pokrenuti dok mi iz lokalnih zajednica ne poduzmemo neke druge mjere. Građani su nezadovoljni i uznemireni s pravom. Ako ne dobijemo neke konkretne poteze, možemo ponovo očekivati proteste”, kaže Gligić.

Stanovnici Bosanskog Grahova, opštine na jugozapadu BiH, ranije su blokirali putne pravce prema Drvaru, Livnu i graničnom prelazu Strmica ka Hrvatskoj u znak protesta što je u centar grada istovaren reciklažni otpad iz Italije.

Formiran predmet u slučaju uvezenog otpada

Tužilac Mladen Stojanović potvrdio je za RSE da je Ministarstvo unutrašnjih poslova Kantona 10, u čijem sastavu su opštine Drvar i Bosansko Grahovo, obavilo sve istražne radnje koje je naložilo Kantonalno tužilaštvo, koje je oformilo predmet.

Kako navodi Stojanović, u ovom trenutku “zbog istražnih radnji i složenosti predmeta, s obzirom da je riječ o međunarodnoj istrazi, više podataka ne može dati”.

Merima Tanović, pomoćnica direktora Federalne uprave za inspekcijske poslove, ističe da su postupajući po zahtjevima federalne ministrice okoliša i turizma i anonimnim prijavama građana, urbanističko-ekološki inspektori u toku jula izvršili sedam inspekcijskih nadzora na više područja.

“Inspekcijskim nadzorima je, između ostalog, utvrđeno da uvoznik tekstilnog otpada – privredni subjekt ‘Krom reciklaža’ Drvar, posjeduje dozvolu za upravljanje otpadom izdatu od nadležnog kantonalnog ministarstva, te da je 20 šlepera neopasnog tekstilnog otpada uvezeno i istovareno na teritoriji pet općina iz tri kantona. Konstatovano je da otpad nije uskladišten na okolinski prihvatljiv način, kao i da operator upravlja otpadom bez nadzora”, navodi Tanović.

Takođe je utvrđeno, dodaje Merima Tanović, da pogon i lokacija, koji se pominju u dozvoli, ne odgovaraju stanju na terenu, odnosno, oprema i mašine za reciklažu ne postoje na lokaciji uskladištenja otpada.

“Iako se, prema dokumentaciji koja prati robu, a to je tranzit kroz Italiju, Sloveniju i Hrvatsku, radi o neopasnom otpadu iz proizvodnje tekstila, uzeti su uzorci otpada iz Drvara i Bosanskog Grahova i dati su na analizu. Utvrđeno je da su ispitani uzorci neopasni otpad tekstila”, ističe Tanović.

Prema njenim riječima, inspekcijski nadzor još nije okončan, te da postupajući inspektori nisu izrekli prekršajne naloge kako ne bi ugrozili mogućnost pokretanja i vođenja krivičnog postupka u ovom slučaju.

Federalno ministarstvo okoliša i turizma je 7. jula 2020. godine poništilo dozvolu za uvoz otpada iz Italije. To se desilo, kako stoji na web stranici ovog ministarstva “nakon što firma Krom reciklaža nije ispoštovala sve procedure koje su joj naložene”.

Zatraženo je od Tužilaštva Kantona 10 da ispita okolnosti registracije kompanije Krom reciklaža, koja je uvezla određene količine otpada u BiH.

Prema Informaciji Federalne uprave za inspekcijske poslove, tekstilni otpad iz Italije je deponovan, osim u Drvaru i Bosanskom Grahovu (Kanton broj 10), još u Bihaću (Unsko-sanski kanton) i u Kiseljaku (Srednjobosanski kanton).