Zagađenje od termoelektrana na ugalj na Balkanu i dalje je ogromno

U 2021. termoelektrane na ugalj na zapadnom Balkanu su ponovo prekršile legislativu o zagađenju vazduha četvrtu godinu zaredom, emitujući pet puta više sumpor-dioksida i 1,8 puta više prašine nego što je dozvoljeno, navedeno je u izvještaju koji je danas objavila mreža CEE Bankwatch zajedno sa Centrom za životnu sredinu i Centrom za ekologiju i energiju.

Istaknuto je da je stupanje na snagu novih zakonskih standarda 1. januara 2018. trebalo da donese smanjenje smrtonosnog zagađenja vazduha, ali novi izveštaj – Uskladiti ili zatvoriti – pokazuje da su u 2021. emisije prašine iz postrojenja na ugalj uključenih u nacionalne planove za smanjenje emisija (NERP) Bosne i Hercegovine, Kosova, Sjeverne Makedonije i Srbije porasle u odnosu na prethodne godine, dok su samo emisije sumpor-dioksida blago smanjene.

TE Ugljevik je 2021. ponovo emitovala najviše sumpor-dioksida u regionu – 86 774 tone – iako je instalirana oprema za odsumporavanje po cijeni od 85 miliona eura.

Kostolac A2 u Srbiji je bio najveći zagađivač u smislu prekoračenja pojedinačne granice zagađenja, emitujući 13 puta više sumpor dioksida od dozvoljenog. Na drugom mjestu je blok 6 u TE Tuzla, koji je emitovalo 11,6 puta više nego dozvoljeno, dok su TE Ugljevik i Kakanj 7 emitovali oko 10 puta više nego što je dozvoljeno.

Najveći zagađivač prašinom u 2021. bila je TE Gacko, čije su emisije više nego utrostručene na 4.960 tona – više od 16 puta više nego što je dozvoljeno nacionalnim NERP-om. Razlozi za ovo ogromno povećanje nisu jasni.

– Prethodna 2021. godina je završila energetskom krizom u cijeloj regiji sa snabdijevanjem ugljem i prekidima u postrojenjima za ugalj, zajedno sa lošim hidrološkim uslovima i visokim uvoznim cijenama električne energije. To je skrenulo pažnju sa rješavanja problema zagađenja i početkom 2022. dalo je povod da Federacija Bosne i Hercegovine odobri nezakonito produženje radno vijeka blokova Tuzla 4 i Kakanj 5 – navedeno je u izvještaju.

Pippa Gallop iz mreže CEE Bankwatch izjavila je da je u 2021. Sekretarijat Energetske zajednice otvorio predmete za rješavanje sporova protiv Bosne i Hercegovine, Kosova, Crne Gore, Sjeverne Makedonije i Srbije, ali to nije bilo dovoljno da ih potakne na akciju.

Dodala je da Evropska komisija mora udvostručiti napore za uvođenje kazni odvraćanja u Ugovor o energetskoj zajednici ako želi da vlade na zapadnom Balkanu ozbiljno shvate zakonodavstvo EU i zdravlje ljudi, saopćeno je iz Centra za životnu sredinu.