Umjesto Titove, ulica Republike Srpske: Srebrenica bi mogla dobiti nove nazive ulica

Kada je ratni zločinac Ratko Mladić ušetao s vojskom Republike Srpske 11. jula 1995. godine u Srebrenicu, prolazeći kroz centar grada rekao je nekom od vojnika: “Skini ovu tablu, ulica Selmanagić Reuf – Crni. Skinite to!”

Tabla je skinuta. A u narednim danima vojnici kojima je komandirao Ratko Mladić, zajedno s njim, počinili su genocid i ubili više od 8.000 uglavnom muškaraca, Bošnjaka, iz ovog i okolnih gradova, koji su u Srebrenici potražili sigurnost, jer je bila označena kao zaštićena enklava Ujedinjenih naroda.

Umjesto po Selmanagiću, borcu Narodnooslobodilačke borbe, ulica je 1996. preimenovana u ulicu Grčkog prijateljstva. Nekoliko godina kasnije, 2002., ponovno je nazvana po Selmanagiću, a sad bi Odlukom Skupštine Opštine Srebrenica krajem februara mogla dobiti novo ime.

Danas osamdesetjednogodišnjoj Remziji ulica je dom otkako se udala. I danas živi u istoj kući, u istoj ulici.

“Evo, sad opet hoće da joj mijenjanju naziv. Zašto? Ima većih problema koje treba rješavati. Mi u Srebrenici nemamo autobusku stanicu, pekaru, mesaru, prodavnicu obuće, slastičarnicu, ukinuli su dvije banke, pa po penziju idemo u Bratunac, a apoteka nam je na periferiji grada. Te probleme treba rješavati, a ne mijenjati nazive ulica”, kaže Remzija za Radio Slobodna Evropa.

Prema nezvaničnim informacijama iz Opštine Srebrenica, ulica bi se mogla zvati Dubrovačka.

Reuf Selmanagić, rođeni Srebreničanin, borio se u Narodnooslobodilačkom ratu. Selmanagić je pod komandom Vladimira Perića Valtera vodio oružane akcije u okupiranom Sarajevu tokom Drugog svjetskog rata.

Umjesto Maršala Tita, ulica Republike Srpske

Mladen Grujičić, načelnik Opštine Srebrenica koji ove godine, kad se u BiH održavaju lokalni izbori, obnaša svoj drugi mandat, kaže da ne zna “napamet” koje tačno ulice će mijenjati nazive, ali smatra da bi jedno ime moglo izazvati negodovanje.

S RSE nije podijelio dokument s nazivima ulica koje će mijenjati ime, kao ni kompletnu listu prijedloga.

“Zaboravio sam te nazive ulica, jer ih ima zaista dosta. Ali, ono što bi eventualno moglo nekom da smeta… to je ulica Republike Srpske. Tako bi se zvala glavna ulica koja se u ovom trenutku zove Ulica Maršala Tita”, rekao je za RSE.

Grujičić je potvrdio i da bi ulica po Reufu Selmanagiću mogla dobiti novo ime.

Nazivi su manje-više usuglašeni, otkriva Grujičić, i kaže da u izboru nisu učestvovali članovi iz reda bošnjačkog naroda, “zbog pritiska i bojkota”.

Salko Tursunović, predsjednik Skupštine opštine Srebrenica, za RSE kaže da on još ne zna koji su to novi nazivi predviđeni, jer “niko od Bošnjaka nije učestvovao u radu komisije koja je provela proces odabira naziva novih ulica”.

“Na dnevni red naredne sjednice Skupštine Opštine Srebrenica (29. februara) uvrštena je tačka o promjeni naziva ulica. Nadam se da ima još razumnih ljudi i da će ta tačka biti skinuta sa dnevnog reda. A ako bude uvrštena na dnevni red, vjerovatno će odluka o promjeni naziva ulica biti izglasana, jer srpski odbornici imaju većinu”, ispričao je Salko.

Grujičić kaže da se, ipak, izašlo ususret svima onima koji su davali prijedloge komisiji, bilo da je riječ i građanima ili institucijama.

“Vodilo se računa. Postoje imena poznatih doktora, ličnosti iz bošnjačkog i srpskog naroda”, rekao je Grujičić.

Na pitanje o kojem se spekuliralo u javnosti da bi jedna ulica mogla nositi ime po neustavnom danu Republike Srpske 9. januaru, Grujičić kaže da “nije u planu takav naziv ni za jednu ulicu”.

“Ne postoji ta ulica. Ja kažem, jedino što bi nekom eventualno smetalo, to je ulica Republike Srpske. Međutim, zašto bi to smetalo? Ako je ova republika (entitet, op. a.), tako se i zove Republika Srpska”, mišljenja je Grujičić.

Građana sve manje, problema više

Građani u Srebrenici, kojih je iz godine u godinu sve manje, uglavnom ne vide poentu ni korist od promjena naziva ulica.

Čak sve to vide kao besmislicu i skretanje pažnje s pravih problema.

“Ovdje je na stotinu problema koje treba rješavati. Bavimo se nevažnim problemima u gradu koji postaje sve više pust, jer stanovnici odlaze, a mi ćemo se mjesecima svađati kako treba koja ulica da se zove”, kaže za RSE Muhizin.

I Marinko iz Srebrenice kaže da je za njega “glupost” mijenjati nazive ulica.

“U Srebrenici su problemi druge prirode koje treba rješavati. Na ovaj način će se izazvati još više problema pogotovo ako bude nekih spornih naziva ulica”, mišljenja je Marinko.

Zbog najava o novim nazivima zabrinut je Adem iz Srebrenice. On misli da je najbolje da ostanu stari nazivi, oni koji su vraćeni 2002. godine.

“Pogrešna je ova ideja. Ako dođe do promjene naziva i bude nekih spornih naziva, to će izazvati dodatne tenzije”, rekao je Adem.

Načelnik Grujičić kaže da razumije i čuje brige sugrađana, ali u svoju odbranu kaže da nije sve “u odgovornosti Opštine”.

“Najveći problem je nedostatak stanovnika. Mi ne možemo otvoriti kao Opština ni mesaru, ni pekaru. Evo pokušali smo kroz neke podsticaje, međutim, to je trajalo nekada mjesec dana, zato što nema rentabilnost”, kaže načelnik.

Prije rata ‘90-ih u Srebrenici je živjelo oko 37.000 stanovnika, dok je taj broj danas jedva 5.000 ili 6.000.

Zakonska obaveza ili predizborna kampanja?

U Srebrenici ima svega dvadesetak ulica. Osim one, u kojoj je Mladić u julu 1995. skinuo tablu, tu je i ulica Petriča, 27. marta i Maršala Tita.

Postoje i sporedne ulice s nazivima: Srebreničkog odreda, Vase Jovanovića, Trg bratstva i jedinstva, Crni Guber, Bojna, Milivoja Mičića i Kazani.

Većina ovih ulica dobila je nazive polovinom 20. vijeka i ostali su na snazi do 1996. godine, kada je odlukom Skupštine Opštine koju su činili odbornici srpske nacionalnosti donijeta odluka da se svi nazivi ulica promijene.

Odlukom nove skupštinske većine u kojoj je bilo i Bošnjaka, 2002. godine, vraćeni su stari nazivi ulica.

Na pomenutoj sjednici krajem februara, većina ovih ulica dobit će nove nazive.

Za načelnika, riječ je o zakonskoj obavezi, jer “ulice nisu imale imena”.

Objašnjava da brojevi i adrese nisu jasno naznačeni i navodi primjer Ulice Maršala Tita, gdje su, kaže, teško mogli utvrditi adrese određenih osoba.

“I to nam je stvaralo probleme, a i zakonska je obaveza da sve ulice imaju svoje imena i mi ćemo ući u još jedan veći posao, a to je da se numerišu sve kuće, svi stanovi kako bi se lakše određivalo adrese samih tih objekata”, rekao je.

On, međutim, smatra i da “ne stoji više da se zove ulica Mašala Tita”, nazvana po predsjedniku bivše Jugoslavije.

“Dakle, to su predratni nazivi ili ulica neke brigade ili nekog odreda, iz Drugog svjetskog rata, Prvog svjetskog rata”, pojašnjava Grujičić, odbijajući da je riječ o preuranjenoj predizbornoj kampanji, jer je procedura izmjena naziva ulica započeta ranije – prije dvije godine.

Lokalni izbori u BiH planirani su početkom oktobra 2024.