U BiH se obilježava Dan nezavisnosti

Građani Bosne i Hercegovine danas slave Dan nezavisnosti i 30 godina od referenduma na kojem su se gotovo dvotrećinskom većinom opredijelili za nezavisnu, samostalnu, demokratsku i suverenu državu.

Referendum kao demokratski izraz volje građana održan je 29. februara i 1. marta 1992. godine, a na preporuku Arbitražne komisije međunarodne konferencije o Jugoslaviji, u završnoj fazi disolucije bivše SFRJ.

Prethodno je Skupština tadašnje SR BiH na zajedničkoj sjednici Vijeća, održanoj 24. i 25. januara 1992., donijela Odluku o raspisivanju referenduma za utvrđivanje statusa BiH.

Građani, koji su pristupili referendumu, glasali su odgovarajući na jedno pitanje: “Jeste li za suverenu i nezavisnu BiH, državu ravnopravnih građana, naroda BiH – Muslimana, Srba, Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj žive?”, a rezultati glasanja pokazali su da jesu.

Referendumu je pristupilo 2.073.568 glasača, što je predstavljalo izlaznost od 63,6 posto, a gotovo svi koji su izašli, odnosno više od 99 posto njih glasali su za nezavisnost, a samo 0,3 posto protiv te odluke.

Referendum za nezavisnost, čiji su rezultati prihvaćeni 6. marta 1992. godine, se smatra jednim od najznačajnijih događaja u modernoj historiji BiH, a radi se o koraku koji je omogućio međunarodno priznanje države Bosne i Hercegovine, te njen ulazak u međunarodni poredak kao subjekta međunarodnog prava.

Mjesec nakon toga, 6. aprila 1992. godine, Bosnu i Hercegovinu su priznale zemlje-članice Evropske unije, dan kasnije i Sjedinjene Američke Države, a država Bosna i Hercegovina je 22. maja 1992. godine primljena u punopravno članstvo Ujedinjenih naroda.

Te 1992. godine, ujedno i prve ratne godine, 76 država svijeta priznalo je Bosnu i Hercegovinu kao nezavisnu državu, a prvo je to učinila Bugarska i prije referenduma 31. januara 1992. godine.

Referendum za nezavisnost održan je u specifičnim okolnostima i atmosferi opterećenoj stalnim političkim sukobima i prijetnjama upućenim strani koja je zagovarala nezavisnost, a što je kulminiralo pozivom Srpske demokratske stranke (SDS) da pripadnici srpskog naroda ne glasaju, odnosno da bojkotuju referendum.

Prijepori i vezi s tim, nažalost, i nadalje su prisutni u političkom diskursu, tako da Bosna i Hercegovina još nema zakon o praznicima, zbog čega svaki njen entitet slavi različite datume kao praznike.

Dan nezavisnosti se slavi u jednom dijelu Bosne i Hercegovine, odnosno u FBiH, dok je u entitetu RS to radni dan.

Hronologija u vezi s potrebom za definiranje državnih praznika kreće od Ukaza o proglašenju zakona kojim se 1. mart proglašava Danom nezavisnosti Bosne i Hercegovine i državnim praznikom, potpisanim 6. marta 1995, neposredno nakon okončanja rata u BiH i tačno tri godine nakon što je tadašnja Republička izborna komisija SR BiH potvrdila rezultate referenduma o određivanju statusa Bosne i Hercegovine.

Prethodno je Zakon o 1. martu donijela Skupština tadašnje Republike Bosne i Hercegovine, 28. februara 1995.