Sud potvrdio da kopaju nezakonito, plaćaju koncesiju 2,6 KM po toni uglja

Okružni sud u Banjaluci poništio je ekološku dozvolu firmi “Drvo-export” iz Teslića koja je mimo svih zakona i dozvola prije godinu i po dana u sred sela Bistrica kod Prijedora raskopala rudnik i započela eksploataciju uglja lignita.

Tužbu su podnijeli Centar za životnu sredinu i oko 30 mještana ovog sela i dokazali da ekološka dozvola Ministarstva za građevinarstvo, prostorno uređenje i ekologiju Republike Srpske izdata u januaru ove godine nikako nije mogla da bude zakonita, zato što je potpisana punih osam mjeseci nakon što je počela eksploatacija, piše Capital.

Tvrdili su i dokazali da naknadno izdavanje ekološke dozvole firmi iza koje stoji SNSD-ov odbornik Srđan Klječanin Rufi, nema smisla, zato što se izgubilo “nulto stanje” na osnovnu kojeg se propisuju mjere za oporavak devastiranog zemljišta.

“Nulto stanje životne sredine”

Advokat Dragana Stanković koja zastupa mještane kaže da su u tužbi tvrdili da tako izdata dozvola ne može nikako biti u skladu sa zakonom, jer je izdata u stanju životne sredine koja je već narušena prethodnim radovima.

“Svrha ekološke dozvole je da se odrede mjere koje štite “nulto stanje životne sredine”, prirodu kakva je prije radova. Sud je ustanovio da se sa radovima počelo prije izdavanja ekološke dozvole, a to onda više nije bilo stanje životne sredine kakva je bila pre radova. U toj situaciji ekološka dozvola gubi svaki smisao i njome se ne štiti čista, netaknuta, priroda, već ona koja je već zagađena i devastirana. Uopšte ne vidim nikakav smisao ove ili bilo kakve buduće dozvole, ako je ministarstvo opet izda“, objasnila je Stanković.

Objašnjava da je sud prihvatio službeni navod da se sa radovima i eksploatacijom počelo prije nego što je podnesen zahtjev za izdavanje ekološke dozvole i prije nego što je data koncesija.

“S obzirom na to da je poništeno rješenje o izdavanju dozvole, ono ne postoji u pravnom sistemu. Vidjećemo kako će ministarstvo da postupi, ne znamo da li će je ponovo izdati ili šta će uraditi, ali šta god bude, ne može biti zakonito“, kaže Stanković.

Sud je utvrdio da nije dostavljen plan remedijacije zemljišta (mjere za sanaciju zagađenog zemljišta) što se moralo obavezno uraditi, a to je takođe propust ministarstva.

“Tužioci navode da su sva mjerenja vršena na nakon što su počeli radovi, čime je onemogućeno pravilno određivanje mjera uslovljenih i vezanih za nulto stanje. Sud ističe da iz osporenog akta zaista ne proizilazi uvjeravanje da su mjere vezane za stanje zemljišta izvršene prije početka radova, pa sud prihvata ove navode tužbe kao osnovane“, navodi se u presudi.

Mjerenja na rupi dubokoj 20 metara

Sud je posebno cijenio činjenicu da su radovi počeli prije izdavanja koncesije, kao i prije nego što je započeo proces pribavljanja izvještaja.

Interesantno je da je sud prepoznao i to da se mjerenje kvaliteta zemljišta vršilo nakon što su Rufijevi bageri iskopali rupu duboku 20 metara, što znači da ono u to vrijeme nije ni postojalo, pa nije jasno šta su uopšte mjerili.

“Sud smatra da su navodi tužioca osnovani, te da se osporeni akt (ekološka dozvola) zasniva na netačno i nepotpuno utvrđenom stanju životne sredine, zbog čega je nezakonit“, navedeno je u presudi i naređeno ministarstvu da u roku od 30 dana donese novi akt uvažavajući pravno shvatanje suda i primjedbe u pogledu postupka.

Inače, “Drvo-export” je u maju 2023. godine podnio Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS zahtjev za prethodnu procjenu uticaja na životnu sredinu za projekat eksploatacije uglja lignita na ležištu Bistrica kod Prijedora, i to na površini eksploatacionog polja od 9,5 hektara.

Počeli kopati nekoliko mjeseci ranije

Njihovi bageri kopanje u ovom selu počeli su nekoliko mjeseci ranije, a radovi su nisu prekidani ni nakon višednevnih protesta građana, niti odluke Skupštine grada Prijedora da se sve obustavi.

Firma „Drvo – export“ je u septembru prošle godine zaključila koncesioni ugovor, osam mjeseci nakon što je počela eksploatacija uglja.

Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske odobrilo je u februaru ove godine upotrebu rudarskog objekta na ležištu “Bistrica” kod Prijedora, čime im je omogućeno, deset mjeseci kasnije da eksploatišu ugalj u komercijalne svrhe i da uplaćuju koncesionu naknadu za eksploataciju u visini od 2,6 KM po toni eksploatisanog uglja.