Stranke u BiH zarađuju milione od građana

Političke partije su se u prošloj godini najviše finansirale novcem građana iz budžeta i to u iznosu od skoro 19 miliona KM, od članarina su prihodovale skoro dva miliona, prilozima fizičkih lica skoro četiri miliona maraka, dok su od pravnih lica dobile nešto više od milion. Tako su stranke ukupno u 2014. izbornoj godini zaradile skoro 27 miliona KM, pokazao je finansijski izvještaj Centralne izborne komisije BiH.

Iz stranaka uglavnom ne žele da pričaju o izvorima finansiranja, dok nevladin sektor smatra da su prikazani iznosi daleko manji od onog što stranke stvarno prikupe, te da ne postoji adekvatna kontrola.

Političke stranke u BiH godišnje zarađuju milione, a osim novca iz budžeta, dobijaju i sredstva od članova partije, fizičkih lica ali i pravnih subjekata. Tako su za funkcionisanje klubova i odbora partije u 2014. dobile od građana putem budžeta skoro 19 miliona KM.

Najviše novca od priloga fizičkih lica i članova partije prikupila je SDA i to skoro 900.000 KM, dok su pravna lica donirala oko 140.000 maraka, a članarinama su prikupili oko 40.000. Iz ove partije nisu željeli davati bilo kakav komentar.

SNSD je prikazao prihode donacijama od oko 280.000 KM i blizu 150.000 od članarina. Iako na listi donatora nema predsjednika stranke Milorada Dodika, poslanik SNSD-a Srđan Mazalica donirao je 10.000, tekaže da se stranka, osim iz budžeta, većinom finansira donacijama istaknutih članova.

SNSD je prikazao prihode donacijama od oko 280.000 KM i blizu 150.000 od članarina

˝Mi smo, kao i poslanici izabrani funkcioneri, pored ove strateške članarine od pet odsto izdvajali sredstva od svojih poslaničkih primanja da pomognemo funkcionisanju stranke˝, kaže Mazalica.

SDS je prikupio i 140.000 od članarina, dok su prilozi fizičkih lica i članova partije skoro 470.000, a na to su dobili i skoro 150.000 maraka od pravnih lica. Po donacijama se ističu tri preduzeća iz Prnjavora u vlasništvu poslanika ove stranke Miladina Stanića koja su ukupno donirala 120.000 maraka. Stanić nije komentarisao ovaj iznos, pravdajući se romingom jer je na službenom putu, a komentar nismo uspjeli dobiti ni od drugih članova partije.

Prema dostavljenom finansijskom izvještaju, od vodećih partija najmanje je prikupio HDZ BiH, koji je osim budžetskog novca dobio nešto više od 200.000 KM donacijama pravnih i fizičkih lica, te članova partije, a na osnovu članarina su prikupili tek 27.000 KM. Ni oni nisu bili spremni na razgovor.

Nevladin sektor mišljenja je da prijavljeni iznosi nisu ni blizu stvarnih sredstava koje prikupe političke partije. Tako su iz Transparency Internationala BiH, mišljenja da političke partije ne prijavljuju sve donacije, a to im djelomično omogućava i Zakon, kaže Ivana Korajlić.

„Još uvijek nije usklađen zakonski okvir na način da uvodi obavezu korištenja jedinstvenih bankovnih računa i uplaćivanja donacija direktno na bankovne račune i slično, pa se ostavlja mogućnost da se i ne prijavljuju stvarni izvori prihoda, a sa druge strane, da se dobar dio donacija uopšte na kraju i ne prijavi˝, smatra Korajlić.

Po mišljenju Korajlićeve, to nije sve, jer se tu ne računaju i oni nezakoniti izvori prihoda iz javnih preduzeća i javnih institucija.

Nezadovoljni finansiranjem političkih partija su u PDP-u, čiji predsjednik Mladen Ivanić smatra da način finansiranja partija treba mijenjati

„Već odavno imamo praksu, pogotovo kod stranaka koje kontrolišu određena javna preduzeća, da iz tih preduzeća izvlače sredstva u korist stranke, iz javnih institucija takođe, pogotovo u kampanji onaj dio koji se odnosi na zloupotrebe funkcije i institucionalnih resursa u samoj kampanji pojedinačnih kandidata˝, pojašnjava Korajlić.
Nezadovoljni finansiranjem političkih partija su u PDP-u, čiji predsjednik Mladen Ivanić smatra da način finansiranja partija treba mijenjati.

˝Da se mene pita, ja bih imao drugačiji koncept finansiranja. Sve bi bilo iz budžeta, ali bi revizor morao da uđe u svaku od stranaka i mislim da bi onda stvari bile puno realnije˝, smatra Ivanić.

I dok Ivanić priželjkuje da građani svojim novcem u potpunosti izdržavaju partije, sa druge strane Korajlić ističe da se u svijetu i dalje vodi debata o ovome, te da je u BiH ovaj sistem navodno ustrojen kako bi sve partije imale jednake mogućnosti, ali praksa ide u korist samo najjačih partija.

˝Imajući u vidu da se sredstva dodjeljuju na osnovu broja osvojenih mandata na različitim nivoima, samim tim i stranke koje su osvojile veći broj mandata imaju i veća sredstva na raspolaganju. Ipak mislim da je mnogo veći problem to da nemamo adekvatnu reviziju i kontrolu na koji način se troše ova sredstva˝, kaže Korajlić.

Sličnog mišljenja je i Vehid Šehić iz Foruma građana Tuzla, koji je i bivši član CIK-a, koji ističe da kontrolu finansija političkih partija ne može vršiti samo Centralna izborna komisija.

˝Kad je dat Zakon o finansiranju političkih stranaka u nadležnost CIK-a, ja sam smatrao da ona nikad neće moći stvarno utvrditi ispravnost i zakonitost finansijskog poslovanja i tu moraju učestvovati i neke druge institucije, a onda kada učestvuju imaćete i efikasniji rad i efikasnije izvještaje˝, mišljenja je Šehić.

Prema podacima i analizi koju je uradio Transparency International BiH, novac koji su partije dobile i potrošile mnogo je veći od prikazanih iznosa, ali i pored toga nijedna partija nije prikazala prihode veće od tri miliona maraka.