Sokolac godinama nema kino-salu, plate kasne, a opština u dugovima

Aktuelni načelnik Opštine Sokolac Milovan Bjelica, poznatiji kao Cicko, u predizbornoj je utrci za četvrti uzastopni načelnički mandat. Svoj program naziva “Sokolac za novi vijek”.

No, da opština Sokolac u nekim oblastima nije ni u starom, a kamoli u novom vijeku svjedoči činjenica da ova opština od 2011. nema kino-salu čija je gradnja započeta sredinom prošlog vijeka.

Kino-sala je u požaru izgorjela krajem jula 2011, a već naredne godine – 2012. nekoliko mjeseci prije nego što Bjelica prvi put postaje načelnik, počela je njena obnova. Novac za rekonstrukciju tada je obezbijedilo Ministarstvo uprave i lokalne samouprave Republike Srpske u iznosu od 20.000 KM. No, kino-sala nikada u potpunosti nije završena. Načelniku opštine nisu bila dovoljna tri mandata da pronađe novac za rekonstrukciju i da konačno obnovi kino-salu koja je u svakoj lokalnoj zajednici potrebna, piše Spin-portal.info.

Načelnik Bjelica je 2017. rekao da će dio sredstava od pomoći Republike Srbije uložiti u obnovu kino sale, a obećanja je bilo i kasnije. Izostanak obnove ovog kulturnog objekta godinama je as u rukavu lokalne opozicije koja tvrdi da je Opština od Vlade Kraljevine Španije dobila 350.000 evra za obnovu kino-sale, a kasnije (2021.) od Vlade Republike Srpske 550.000KM.

Mnoge najave obnove, donacije nisu rezultirane rekonstrukcijom objekta izgorjelog u požaru. Tako građani Sokoca u XXI. vijeku u svojoj opštini ne mogu gledati filmove u bisokopu.

Zloupotreba javnih resursa, nezakoniti postupci javnih nabavki

Milovan Bjelica godinama važi za neprikosnovenog vladara Sokoca. Njegova moć, uticaj i političke i druge veze sežu puno dalje od granica opštine Sokolac i grada Istočno Sarajevo. Veliki je prijatelj pjevačice Svetlane Ražnatović sa kojom postavlja fotografije na društvenim mrežama, ali i predsjednika Republike Srpske i lidera SNSD-a Milorada Dodika. No, sa članovima SNSD-a na lokalnom nivou nije u dobrim odnosima. SNSD sa partnerima ima skupštinsku većinu, pa opstruišu mnoge poteze načelnika Bjelice čiju smjenu traže godinama.

O tome se često piše na stranici opštine koja je, bez ikakve potrebe i opravdanja, u privatnom vlasništvu. Mediji su ranije pisali da je to očita zloupotreba javnih resursa, posebno u izbornoj kampanji.

Dragan Renovica, glavni i odgovorni urednik portala „Sokolac srce Romanije“ rekao je svojevremeno kako je portal privatno vlasništvo, ali je od 2012. dat na raspolaganje Opštini Sokolac koja je i finansijer portala.

„To je zloupotreba javnih resursa s obzirom na to da se radi o zvaničnoj web stranici Opštine, institucije putem koje se vrši direktna politička promocija ne samo osobe koja je u isto vrijeme kandidat i načelnik, već se prenose i stranačka obilježlja i parole političke stranke“ komentarisala je tada Ivana Korajlić direktorica Transparency International.

Zloupotreba javnih resursa godinama se veže za rad Milovana Bjelice. Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske upozorila je da načelnik Bjelica postupke javnih nabavki vrši nezakonito i bez pridržavanja koraka koje nalaže Zakon o javnim nabavkama.

„U postupku nabavke zimskog održavanja puteva definisani rok za dostavljanje ponuda kraći je od roka propisanog članom 41. stav (3) Zakon o javnim nabavkama“, navodi se u revizorskom izvještaju za 2020.
Revizori su utvrdili da je nezakonito tekao i postupak za odabir ponuđača za izradu glavnog projekta za izgradnju Gradske kuće. Sve se na kraju završilo tako što je opština sa projektanskim studijem “Motika” potpisala direktni sporazum.

Bjelica je tada rekao da je direktni sporazum potpisan sa “Motikom” jer je ista firma već uradila idejni projekat za Gradsku kuću.

Prije načelničke fotelje Bjelica je sjedio u skupštinskim klupama. Posebno je zanimljivo njegovo djelovanje kao predsjednika Skupštine tadašnjeg Grada Srpsko Sarajevo. Pod optužbom za kriminal i pomaganje Radovanu Karadžiću, tada optuženom za ratne zločine, smijenjen je 2003. od strane visokog predstavnika, a pod sankcijama je bio osam godina. 2004. godine uhapšen je zbog sumnje da pomaže Karadžiću. Bjelica je poznat i kao „vlasnik“ visokog obrazovanja na Sokocu. Smatra se neformalnim vlasnikom privatnog fakulteta.

„Kćerka Biljana posjeduje poslovni prostor u Sokocu i poslovnu zgradu u kojoj je smještena Visoka škola za uslužni biznis čija je osnivačica i suvlasnica”, pisao je CIN.

Bjelica je u nekim sudskim procesima oslobođen, u nekima je došlo do zastare, ali je i osuđivan.

“Pred Okružnim sudom u Bijeljini Milovan Bjelica je 2013. godine osuđen na uslovnu kaznu zatvora od jedne godine jer je prilikom likvidiranja firme imovinu koju je posjedovao prebacio na kćerku i na taj način izbjegao podmirenje potraživanja povjerilaca iz te firme“, navodi se u bazi o imovini političara Centra za istraživačko novinarstvo.

Nedovršeni projekti

Bjelica je odmah nakon izbora 2020. najavio izgradnju Gradske kuće i to na zemlji koju je opština kupila od Predraga Nešića, brata predsjednika DNS-a i ministra bezbjednosti BiH. Zemljište je kupljeno za 230.000 KM od Nešićeve kompanije „N- trade“. Nekoliko mjeseci kasnije sokolački SDS je ušao u koaliciju sa DNS-om.

Četiri godine kasnije Gradska kuća još nije izgrađena, a građani još čekaju realizaciju projekta koji, prema idejnom rješenju treba imati 2.300 m2 korisne površine na lokaciji ukupne površine od 6.150 m².

Uz sam objekat planirane su i zelene površine, moderna rasvjeta, šetalište. Na trgu je planirana i gradnja spomenika partijarhu Pavla visine osam metara.

Prema ranijim najavama za izgradnju Gradske kuće iz budžeta Vlade Srbije izdvojeno je 2,5 miliona evra.

U aprilu ove godine opština je raspisala poziv za izgradnju Gradske kuće u vrijednosti od 5,5 miliona KM. Rok za završetak radova je tri godine od uvođenja izvođača u radove. Glavni projekat je košta 350.000 KM, a iako je autor izabran 2020. već 2019. opština je u javnosti komunicirala da će se Gradska kuća graditi po ideji projektnog studija „Motika“.

Bjelica od početka trećeg mandata obećava i zatvoreni bazen, ali ni taj projekat nikada nije realizovan. Još “davne” 2021. objavljen je Javni poziv za dostavljanje idejnog rješenja, ali je isto završeno tek u julu 2024. Projekat bi trebalo da košta 8.000.000 KM.

Višak zaposlenih u opštinskoj administraciji

Javne ustanove, preduzeća i opštinske administracije u BiH odvijek su bila mjesta na kojima se često zapošljavalo mimo procedura, konkursa, zapošljavale su se stranačke kolege, a često su zapošljavanja dolazila pred izbore uz uslov da zaposleni skupljaju glasove. Takva višegodišnja praksa dovela je do viška zaposlenih u brojnim opštinama. Jedna od njih je i Sokolac gdje je još 2016. čak 40 radnika bilo viška prema kvoti propisuje Zakon o lokalnoj samoupravi. Prema Zakonu, na hiljadu stanovnika dovoljna su tri uposlenika. Budući da Sokolac, prema popisu iz 2013, ima 12.021 stanovnika, broj uposlenih ne bi trebalo da bude veći od 36. No, već sada ih više od 100.

Bjelica se ranije protivio ideji da smanji broj uposlenih iako ih je viška na desetine.

“Teško će biti ostaviti ljude bez posla, ali ćemo morati praviti neke gimnastike što bi rekli, da formiramo i mi neke agencije, pa da jedan broj ljudi udomimo u tim agencijama, ali sve učiniti da ljudi ne ostanu bez posla”, rekao je Bjelica 2016, na kraju svog prvog načelničkog mandata.

Svjestan problema viška uposlenika Bjelica umjesto otkaza i smanjenja administracije nastavlja politiku zapošljavanja. Sve je to dovelo do toga da se uposlenici na platnom spisku nalaze u teškoj situaciji. Plate kasne, doprinosa nema, a plate se isplaćuju prema abecednom redu prvog slova prezimena uposlenih.
Naprotiv načelnik opštine Sokolac kaže kako je višak uposlenik “preko 30 radnika”, no ne radi ništa da se riješi viška koji dodatno opterećuje ionako opterećen opštinski budžet.

Uposlenici opštinskih preduzeća bez plata

I dok je cijeli mandat proveo govoreći o izgradnji Gradske kuće vrijedne 5,5 miliona KM Bjelica je u drugi plan stavio rad javnih preduzeća i ustanova u toj opštini. Pojedini uposlenici bez uplaćenih doprinosa rade godinama, a uposlenici „JU za predškolsko vaspitanje i obrazovanje Sokolac“ su 10 mjeseci bez plata. U generalni štrajk stupili su početkom 2024. Da je situacija loša svjedoči i činjenica da je Opština potpisala sporazum sa JZU Bolnica “Srbija”. Sporazumom se reguliše potreba liječenja uposlenika opštine i javnih ustanova i preduzeća koja se finansiraju iz budžeta.

“Regulisanje pružanja zdravstvenih usluga iz KSZ dijagnostike i bolničkog liječenja radnika zaposlenih u opštinskoj upravi Sokolac i budžetskim korisnicima javnih ustanova koje se finansiraju iz budžeta Opštine Sokolac, JU za predškolsko vaspitanje i obrazovanje “Sokolac”, JU Centar za socijalni rad Sokolac, JU turistička organizacija Sokolac, Opštinski štab civilne zaštite Sokolac i JU za kulturu Pero Kosorić i načini plaćanja pruženih zdravstvenih usluga za radnike koji nemaju zdravstveno osiguranje”, navodi se u sporazumu.

Skupštinska većina s kojom je Bjelica u sukobu kaže da su dugovanja opštine višemilionska, a neformalne procjene su 24 miliona KM. Bjelica ih optužuje da govore neistinu i da su dugovanja manja od 10 miliona KM te da to opština može podnijeti.

Opština duguje za plate, kredite, doprinose i slično. U pojedinim javnim preduzećima i ustanovama plate nema više od devet mjeseci.

„Suština rada opštine je da je došlo do kraja i nagomilavanja velikih dugova koji se procjenjuju sad na preko 24 miliona KM“, rekao je ranije Đorđe Radić, šef Kluba odbornika SNSD-a.

Bjelica ne krije da je opština u problemu, ali smatra da je uzrok svega opstrukcija skupštinske većine na čelu sa SNSD-om.

„Opština je zadužena 13,2% a možemo ići do 18%. Jesmo nelikvidni, imamo dosta obaveza, ali zaduženje opštine nije na maksimumu, mogao sam se zadužiti još 7,8 miliona. Imamo kredit EBRD-a u iznosu od tri miliona KM, a ukupno imamo oko 6,7 miliona kredita“, rekao je Bjelica.

Opština u kojoj život zamire

Dok se izvršna i zakonodavna vlast na Sokocu prepucavaju život u ovoj opštini sve je teži. Ona je često korištena kao pogodno tlo za eksploataciju prirodnih bogatstava, prvenstveno šuma.

I SNSD i SDS su i vlast i opozicija i jedni i drugi mogu pomoći da se opština razvija, ali situacija je samo gora iz godine u godinu. Ugašen je košarkaški klub, a ostali klubovi su na rubu gašenja.

Socijalna pomoć se ne isplaćuje, a porodilje se žale kako se ne isplaćuju sredstva za novorođenčad.
Sagovornici SPIN-a kažu kako se ne isplaćuju ni stipendije što posebno unazađuje ionako loš standard života sokolačkih studenata.

No, Milovan Bjelica ide u trku za novi mandat, a protivkandidat mu je SNSD-ov Strahinja Bašević direktor ŠG “Romanija” Sokolac koji je nedavno pušten iz pritvora gdje je boravio zbog sumnje da je počinio krivično djelo zloupotreba službenog položaja i ovlašćenja. Portal SPIN je pisao o tome da je Bašević sredstvima ŠG “Romanija” asfaltirao put do rodnog sela.