Škrijelj za Fokus.ba: Maturanti mogu aplicirati na više fakulteta

Rektor Univerziteta u Sarajevu Rifat Škrijelj izjavio je u intervjuu za Fokus.ba da će maturanti moći prilikom predaje dokumenata na konkurs koristiti ovjerene kopije, što će im omogućiti konkuriranje na više fakulteta. Riječ je o novini u odnosu na raniji period.

U razgovoru za naš portal Škrijelj je, između ostalog, govorio i o planu upisa za ovu godinu, rastu interesa studenata za pojedine struke i fakultete, rezultatima Univerziteta u proteklom periodu, te o povezivanju Univerziteta sa privredom kako bi se obrazovne politike prilagodile tržištu rada.

Za srednjoškolce se bliži kraj godine i odabir fakulteta i budućih zanimanja. Kakav je plan upisa za ovu godinu i kako teku aktivnosti na ovom polju?

Univerzitet je pripremio plan upisa u studijsku 2018/2019. godinu i isti će biti predmetom razmatranja na sjednici Senata Univerziteta krajem aprila. Planom smo predvidjeli upis 6.849 studenata u prvu godinu na stručni studij, I ciklus studija i integrirani studij, te 4.239 studenata na II ciklus studija. U odnosu na prošlu godinu riječ je o povećanju plana upisne kvote za oko 12%.

Nakon prihvatanja od Senata plan upisa će biti upućen na saglasnost Vladi KS. Po pribavljenoj saglasnosti konkurs za upis će biti objavljen, a prijave na konkurs će se primati počevši od 8. juna. Ono što je novina u odnosu na prošlu godinu je da će kandidati moći prilikom predaje dokumenata na konkurs koristiti ovjerene kopije, što će im omogućiti konkuriranje na više fakulteta.

Predviđeno je i da fakulteti i akademije za vrijeme trajanja konkursa mogu organizirati više upisnih rokova, pri čemu svaki od njih ostaje otvoren najmanje 15 dana i blagovremeno se oglašava na web stranicama i oglasnim pločama. Nadamo se da će resorno ministarstvo podržati i ovu novinu.

Također, želim podvući da će i ove godine djeca šehida i palih boraca i djeca bez oba roditelja koji prvi put upisuju prvu ili odgovarajuću godinu studija po starom ili bolonjskom sistemu studiranja biti oslobođena obaveze plaćanja upisnine, te studenti iz kategorije djece šehida i poginulih boraca, djece ratnih vojnih invalida, djece dobitnika ratnih priznanja i odlikovanja i djece bez oba roditelja će biti oslobođeni plaćanja troškova školarine. Ovo predstavlja znak socijalne osjetljivosti i vid stipendiranja djece iz posebnih kategorija od Univerziteta u Sarajevu.

Kako biste ocijenili rezultate Univerziteta u proteklom periodu i šta biste posebno izdvojili?

Univerzitet je u protekloj godini ostvario značajne pomake u naučnoistraživačkom radu, umjetničkom radu, nastavi kao i u organizacijskom smislu. Naime, u toku 2017. godine u Web of Science indeksima (Science Citation Index Expanded, Social Sciences Citation Index, Arts & Humanities Citation Index) indeksirano je 336 naučnih radova u autorstvu i koautorstvu nastavnika i saradnika Univerziteta u Sarajevu samostalno ili u saradnji sa partnerskim institucijama, što je pomak za 44% u odnosu na 2016. godinu.

Kada su naučnoistraživački projekti u pitanju, Univerzitet u Sarajevu je u 2017. godini učestvovao u 322 naučnoistraživačka, umjetničkoistraživačka, stručna i umjetnička projekta, od čega je 135 međunarodnih projekata sufinansiranih iz EU i drugih međunarodnih fondova i izvora, te 187 projekata sufinansiranih vlastitim sredstvima kroz saradnju sa privredom ili iz budžeta KS, FBiH i MCPBiH.

Tokom 2017. godine zabilježena su 364 umjetnička postignuća na Univerzitetu u Sarajevu (20% više u odnosu na prošlu godinu), odnosno 164 solistička koncerta, 52 orkestarske izvedbe, 15 samostalnih izložbi, 83 kolektivne izložbe, 23 pozorišne predstave, 18 filmova i 10 epizoda igranog programa.

Kada je nastava u pitanju, Univerzitet je u toku 2017. godine donio nove studijske programe sa ciljem zadovoljavanja potreba privrede i industrije. Tako je Fakultet za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije Univerziteta u Sarajevu pokrenuo program „Korporativna sigurnost i zaštita“. Pokrenut je interdisciplinarni program „Nutricionizam“, koji predstavlja odgovor na potrebe društva za rješavanje problema ishrane stanovništva u vezi sa zdravstveno ispravnom hranom.

Zajednički interdisciplinarni studijski master-program naslovljen „Međureligijske studije i izgradnja mira“ organiziraju tri teološka fakulteta, Fakultet islamskih nauka i Katolički bogoslovni fakultet, oba na Univerzitetu u Sarajevu, i Pravoslavni bogoslovski fakultet Sv. Vasilija Ostroškog u Foči na Univerzitetu u Istočnom Sarajevu.

Program Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu u saradnji sa Microsoftom BiH je kreiran s ciljem pružanja jedinstvenog programa koji povezuje teorijska znanja univerzitetskih profesora i praktična iskustva certificiranih Microsoftovih trenera. Na Elektrotehničkom fakultetu u Sarajevu uveden je master-program za stjecanje kvalifikacije softver-inženjera u trajanju od jedne studijske godine. Stomatološki fakultet je pokrenuo program „Dentalna higijena“.

Poslodavci često govore kako obrazovna politike u BiH nije adekvatno prilagođena tržištu rada, te da u određenim branšama imamo previše kadrova, dok u drugima nedostaje potencijalnih zaposlenika. Kako raditi na tome da se stanje popravi?

Povezanost tržišta rada i obrazovanja se ogleda u saradnji privrede i šireg društvenog okruženja sa univerzitetom na izmjenama i dopunama studijskih programa, odnosno nastavnih planova i programa te donošenju novih. Slijedeći tu ideju, kao primjer ću dati uvođenje novog studijskog programa na Elektrotehničkom fakultetu Univerziteta u Sarajevu.

Kroz niz kontakata sa poslodavcima okupljenim u okviru udruženja Bit Alijanse, a koje okuplja većinu velikih poslodavaca kod kojih zaposlenje pronalaze svršeni studenti Elektrotehničkog fakulteta u Sarajevu, konstatirano je postojanje gradacije u pogledu potreba za stručnjacima iz oblasti informacijsko-komunikacijskih tehnologija, od programera koji obavljaju manje kompleksne zadatke, preko različitih vrsta inženjera koji rješavaju kompleksnije probleme u okviru timova koji rade na realizaciji složenih projekata, sve do stručnjaka koji vode timove i kreiraju rješenja projektnih zadataka na visokom nivou.

Upravo ova posljednja kategorija je deficitarna i trenutno se ovakvi stručnjaci uglavnom educiraju kroz dugotrajnu praksu i rad na nizu projekata. Sve je ovo rezultiralo odlukom da se na Elektrotehničkom fakultetu u Sarajevu ponudi jednogodišnji master-program za stjecanje kvalifikacije softver-inženjera.

Moram podvući da se zapošljavanje odnosi na set znanja i vještina osobe koja se zapošljava, odnosno zapošljavanje odgovara na pitanje da li osoba ima vještine i znanja koja su potrebna tržištu, a ne odnosi se na broj nezaposlenih osoba na biroima za zapošljavanje. U tom duhu je bitno naglasiti da je misija univerziteta uspješna integracija nastave, učenja, istraživanja i nauke, a zapošljavanje i otvaranje radnih mjesta je svakako pitanje za resor privrede.

U konačnici se zapošljavanje odnosi na sveukupnost znanja i vještina onoga koji traži posao, a ne na analizu broja i strukture nezaposlenih osoba i njihovih formalno stečenih kvalifikacija.

Univerzitet iznimno puno ulaže u povezivanje sa privredom i širim društvenim okruženjem, o čemu svjedoči preko 170 potpisanih ugovora o saradnji na bazi kojih je osigurano njihovo učešće u zajedničkoj izradi i unapređenju nastavnih planova i programa, učešće stručnjaka iz prakse u nastavnom procesu, kao i realizacija dijela praktične nastave, stručne prakse i završnih radova u ovim privrednim subjektima i institucijama. Tome svjedoči pet studijskih programa koji se realiziraju u saradnji sa privredom, te 10 komercijalnih programa.

Očekujete li povećanje interesovanja studenata za određene fakultete koji do sada nisu imali veliki broj prijava?

U principu Univerzitet u Sarajevu nema fakultete sa velikim i malim brojem prijava; riječ je o izračunu koji se bazira na prostornim i infrastrukturnim pretpostavkama za izvođenje nastave u skladu sa važećim Normativima i standardima za obavljanje djelatnosti visokog obrazovanja u KS.

Naime, nije moguće porediti, naprimjer, Fakultet političkih nauka sa Akademijom scenskih umjetnosti koji će na prvi uvid imati velik nesrazmjer prijavljenih i upisanih, jer je prosto riječ o fakultetu i akademiji koji imaju posve drugačije upisne politike.

No, ukoliko uporedimo trend u periodu 2005–2016, vidjet ćemo da su trendovi stabilni i da fakulteti društvenih nauka upisuju najveći broj studenata u odnosu na ukupan broj primljenih, potom slijede humanističke nauke, pa redom po okvirnom procentualnom omjeru tehničke nauke, prirodno-matematičke i biotehničke nauke, medicinske nauke i umjetničke akademije. Ovakav omjer u ukupnom poretku očekujemo i ove godine, s tim da je osjetan rast interesa za studije tehničke i medicinske grupacije fakulteta.

Kada je riječ o infrastrukturi Univerziteta, u koje segmente je potrebno ulagati u narednom periodu?

U svakom slučaju jedan od prioriteta je jačanje naučnoistraživačke infrastrukture na Univerzitetu u Sarajevu. Tokom 2017. godine Univerzitet u Sarajevu je zabilježio učešće u 29 projekata podrške nabavci prioritetne opreme za naučnoistraživački i umjetničkoistraživački rad. U aprilu 2017. godine potpisan je ugovor između FMON-a i Univerziteta u Sarajevu o finansiranju/sufinansiranju programa i projekata iz oblasti nauke u 2016. godini, čime su Univerzitetu dodijeljena sredstva za ovu svrhu u ukupnom iznosu od 495.000,00 KM. Od novembra do decembra 2017. godine Komisija za raspodjelu sredstava FMON-a razmotrila je 59 prijava organizacionih jedinica Univerziteta na Interni poziv, od čega je njih 29 izabrano za (su)finansiranje nabavke kapitalne opreme.

U kojoj mjeri je Univerzitetu potrebno podmlađivanje kadrova?

Univerzitet u Sarajevu je u 2017. godini izradio strateški projekat zapošljavanja asistenata na Univerzitetu u Sarajevu u cilju podmlađivanja nastavnog i naučnog kadra i unapređenja kvaliteta nastavno-naučnog procesa. Radi izrade projekta izvršena je analiza kadrovskog stanja i potreba za zapošljavanjem sa podacima o kadrovskoj strukturi zatečenoj u decembru 2016. godine i predviđanjem prirodne fluktuacije i napredovanja za period 2016–2020.

Analizom kvantitativnih pokazatelja na Univerzitetu je u decembru 2016. godine bilo zaposleno 877 nastavnika (redovni profesori, vanredni profesori, docenti), te je ustanovljeno, na osnovu podataka dostavljenih od organizacijskih jedinica, da u periodu 2016–2020. godine u penziju odlazi 128 nastavnika.

Analiza je također pokazala da je 40 viših asistenata u tom trenutku odbranilo doktorske disertacije te da su bili spremni za izbor u nastavničko zvanje, kao i da je 79 viših asistenata bez odbranjene disertacije bilo u procesu stjecanja višeg zvanja. Ovi podaci ukazali su na nužnost kadrovskog podmlađivanja Univerziteta u Sarajevu, kao i na velike izazove sa kojima se Univerzitet suočava u smislu kvaliteta izvođenja nastave, te potrebu za upošljavanjem novih asistenata.

Ciljna grupa u projektu zapošljavanja su najuspješniji svršeni studenti II ciklusa studija, integriranog I i II ciklusa studija prema bolonjskom sistemu, kao i VII stepena prema predbolonjskom sistemu Univerziteta u Sarajevu prijavljeni na evidenciju nezaposlenih, a koje namjeravamo zaposliti/izabrati u zvanje asistenta na fakultetima ili akademijama odnosno stručnog saradnika na naučnim institutima Univerziteta u Sarajevu.

Zakon o visokom obrazovanju u Kantonu Sarajevo na snazi je već više od pola godine. Kakva je njegova primjena i postoje li nedostaci, s obzirom da nisu prihvaćeni brojni amandmani u septembru prošle godine?

Novi Zakon o visokom obrazovanju Kantona Sarajevo stupio je na snagu 1. septembra 2017. godine. Univerzitet u Sarajevu je odmah nakon stupanja na snagu Zakona krenuo u njegovu implementaciju. Urađena je detaljna analiza obaveza, u čiju realizaciju je Univerzitet u Sarajevu krenuo integrativno, odnosno u saradnji sa organizacionim jedinicama Univerziteta u Sarajevu i Univerzitetskim tele-informatičkim centrom. Usaglašavanje najvažnijeg akta (Statuta) je u završnoj fazi, kao i usaglašavanje drugih podzakonskih akata.

U provedbi Zakona konstatirano je i da isti sadrži odredbe koje direktno ograničavaju autonomiju Univerziteta u Sarajevu, koje su u suprotnosti sa odredbama Okvirnog zakona o visokom obrazovanju u BiH, kao i odredbe čiju primjenu nije moguće izvršiti u zadatim rokovima, imajući u vidu složenost postupka integracije Univerziteta u Sarajevu.

S tim u vezi, Senat Univerziteta u Sarajevu je 20. marta 2018. godine održao vanrednu sjednicu na kojoj je razmatrana implementacija Zakona o visokom obrazovanju Kantona Sarajevo i na kojoj je utvrdio prijedlog teksta izmjene Zakona o visokom obrazovanju po hitnom postupku, koji je dostavljen nadležnim tijelima Kantona Sarajevo.