Šiblje, korov i hrpa kamenja na livadi gdje je trebao biti pri kraju autoput

Šiblje, korov i hrpa kamenja na livadi gdje je već trebao biti pri kraju novi kineski projekat u Republici Srpskoj. Kamen temeljac za izgradnju nove trase autoputa od Vukosavlja do Brčkog položen na početku izborne kampanje prije dvije godine, komotno bi se mogao položiti i uoči ovih izbora, pošto se od tada do danas na ovoj trasi nije radilo gotovo ništa.

Prije više od 700 dana ambiciozno je najavljeno da bi trasa autoputa, koji bi konačno povezala Banjaluku i Doboj sa Brčko distriktom, mogla biti završena do 2025. godine, ali od tada do danas nisu završeni pregovovori sa kineskom „Eksim“ bankom o kreditu od oko 750 miliona maraka koliko je procijenjeno da je potrebno za gradnju samo 33 kilometra kroz ravnicu.

Petorica predstavnika vlasti na čelu sa predsjednikom RS Miloradom Dodikom i četvorica iz kineske kompanije China State Construction Engineering Corporation (CSCEC), koja je pobijedila na tenderu, lopatama su tada svečano okopavale kamenčinu postavljenu na buduću trasu koja je danas uglavnom obrasla u šikaru.

Predstavljen kao dokaz sposobnosti Republike Srpske

Tadašnji član Predsjedništva BiH, a današnji predsjednik RS Milorad Dodik je rekao da je autoput Vukosavlje-Brčko dokaz partnerstva, uspjeha, sposobnosti Republike Srpske.

“Ovo je veliki korak. Ponosan sam što iza nas ostaju djela“, rekao je Dodik u Garevcu kod Modriče i ozvaničio početak radova, te dodao da “će u narednih četiri-pet godina biti kompletno izgrađen autoput”.

Da od autoputa nema ništa uvjerila se ekipa portala Capitala koja je obišla mjesto na kojem je svojevremeno položen kamen temeljac sa crvenom mašnom u selu Gornji Kladari kod Modriče, stotinjak metara od hangara koji je izgradila pomenuta kineska kompanija za svoju bazu.

Na mjestu gdje se dogodila ceremonija je iznikao korov, sve je obraslo u šikaru, a osim hrpe šljunka negdje na sredini parcele, nema ni traga građevinskim radovima.

Tačno preko puta te lokacije, sa druge strane magistralnog puta na potezu između opština Šamac i Modriča, parkirano je nekoliko bagera. Ovi bageri su u prethodnim danima uklonili travu i šikaru u dužini od par stotina metara i na tome stali.

U razgovoru sa prolaznicima saznali su da su bageri u posljednjih desetak dana iskrčili dio šikare i njiva, tek toliko da se čini da se nešto radi. Niko od njih nije znao da nam kaže da li se spremaju radovi i kada.

Pokušali su dobiti i izjave od radnika, kao i od domaćih rukovodilaca ove kompanije, ali nisu imali previše uspjeha. Radnici su ih uputili na rukovodioce, koji su potom tražili da im pošalju pitanja pisanim putem, a onda odgovorili da ne mogu da odgovore, te ih usmjerili prema “Autoputevima Republike Srpske”.

Iz Capitala su pokušali saznati da li je dogovorena finansijska konstrukcija za gradnju autoputa i pod kojim uslovima, kada je planiran početak izgradnje i kraj radova. Nisu dobili odgovore ni na to da li će u izgradnji biti angažovani domaći podizvođači niti koliko je objekata na trasi određeno za rušenje, te da li su završene eksproprijacije.

Novac za izgradnju autoputa još nije obezbijeđen

U preduzeću “Autoputevi Republike Srpske” su uglavnom rekli ono što smo već znali: da je ugovor o izgradnji potpisan 24. avgusta 2022. godine, a 31. avgusta iste godine “označen je početak realizacije ovog projekta”, odnosno položen kamen temeljac. Ali, otkrili su i da dvije godine od pompeznog otvaranja kineski partneri još nisu riješili pitanje finansiranja ovog projekta.

“U toku je izrada tehničke i studijske dokumentacije i sprovođenje aktivnosti neophodnih za pribavljanje građevinske dozvole za glavne i pripremne radove. Izvođač je u proteklom periodu izradio kompletan idejni projekat za cijelu trasu, te glavni projekat za prvi dio trase u dužini od sedam kilometara. Na terenu su u toku radovi na izgradnji kampa za smještaj radnika i platoa za formiranje gradilišta, te pripremni radovi na trasi za koje je izdata građevinska dozvola. Pored toga, u toku je izbor i nadzora nad radovima, kao i pregovori sa kineskom “Eksim” bankom o finansiranju, što je po ugovoru, obaveza izvođača radova“, rekli su u “Autoputevima RS”.

U “Autoputevima RS” kažu da je rok za izgradnju tri godine od početka radova. Podsjećaju da kineska kompanija počela pripremne radove u skladu sa izdatom dozvolom. Do sada su izdate dvije djelimične građevinske dozvole na području Modriče. Eksproprijacija za sve parcele je pred završetkom.

“Na dionici autoputa formirano je 1.085 predmeta, a za sve njih je donijeto rješenje o eksproprijaciji. U 866 predmeta je postignut sporazum o naknadi, dok je za 219 predmeta u toku postupak za utvrđivanje“, rekli su u “Autoputevima”.

Prema planu, ova trasa auto-puta kreće od opštine Vukosavlje gdje joj je polazna tačka petlja na koridoru VC, a krajnja granica joj je Brčko.

Planirano je da dionica prolazi kroz teritoriju opštine Vukosavlje u dužini 2,6 kilometara, kroz Modriču 7,9 kilometara, zatim Šamac 10,5 kilometara, Pelagićevo osam kilometara, te kroz opštinu Donji Žabar u dužini od četiri kilometra.

Predviđene su tri petlje i to Modriča, Gornja Slatina i Lončari i most preko rijeke Bosne dug 1.360 metara.

Dodik i Kinezi ignorišu i lokalnu vlast

Ranije, Vlada RS odustala je od davanja koncesije kineskoj kompaniji “Sinochem Capital Investment Managements (Hong Kong) Limited” za izgradnju ovog autoputa, a o novom aranžmanu sa kineskim investitorima informacije krije kao i obično kada su u pitanju projekti koji se realizuju sa firmama iz te zemlje.

Načelnik opštine Modriča Jovica Radulović kaže da zvaničnih informacija nema, ali da se nezvanično govori da ni projektna dokumentacija za ovaj autoput još nije završena.

“Znamo da su prije nekoliko dana bageri proširivali trasu u dužini od par stotina metara, ali opštinu o tome niko nije obavijestio. Ranije smo izdavali saglasnosti, ali zvaničnih podataka nemamo. Eksproprijacije su završene, bio je dio kroz povratnička naselja u Garevcu i Kladarima i bilo je izmještanja trase da bi se izbjeglo da pređe preko crkve. Postupak je završen i radovi su mogli odavno da počnu, jer se radilo o kućama i poljoprivrednim zemljištima“, kaže Radulović.

Ugrožena bezbjednost građana

Radulović kaže da je kamen temeljac položen na spektakularnom događaju koji je okupio svitu RS i investitore koje još uvijek niko nije vidio.

“Mi smo iz opštine stalno vršili pritisak i tražili da se nacrta nova trasa da se napravi obilaznica oko Modriče jer je otvaranjem graničnog prelaza Svilaj kompletan teretni saobraćaj iz pravca Tuzle krenuo kroz centar našeg grada, pored naše dvije centralne škole. Ugrožena je bezbjednost građana i mi smo zbog toga u kolapsu. Naš apel prema institucijama je konstantan, ali još uvijek smo bez odgovora. Nadali smo se da će ta trasa biti ucrtana, ali ne znamo šta će se desiti“, kaže Radulović.

Vršilac dužnosti načelnika opštine Vukosavlje Dejan Jović kaže da o gradnji autoputa nemaju nikakvih informacija, ali da se nadaju da će on pomoći razvoju ove regije.

“Mi nemamo preciznih informacija o tome kada će početi gradnja autoputa. Smatramo da je ona trebalo već da počne s obzirom na to da je prije dvije godine položen kamen temeljac. Eksproprijacije su završene, građani su zadovoljni, oni čije su nekretnine zahvaćene. Mi nismo u poziciji da znamo kada će početi, ali jedva čekamo“, kaže Jović i dodaje da zna da će se prvo graditi most na rijeci Bosni, pa onda ostatak dionice.

Priča da je za njihovu opštinu gradnja auto-puta veoma značajna zato što bi ih povezao sa onim u FBiH koji vodi prema Evropskoj uniji, te da u tome vide šansu za razvoj regije, transport roba i protok ljudi.

“Nadamo se da ćemo iskoristiti priliku za razvoj zahvaljujući prolasku auto-puta. Na teritoriji opštine Vukosavlje gradiće se petlja i očekujemo da će kroz našu opštinu ići ogroman protok saobraćaja“, nada se Jović.

Kćerka firma izvođača gradila bolnice u Vuhanu

China State Construction Engineering Co. Ltd. (CSCEC), koja vi trebalo da gradi autoput, je kineska državna građevinska kompanija sa sjedištem u Pekingu. Ona je najveća građevinska kompanija na svijetu po prihodima i osmi najveći generalni izvođač po visini prekomorskih poslova.

Ova kompanija ima brojne podružnice i divizije, uključujući i China State Construction Engineering Corporation Limited (CSCECL) osnovanu 2007. godine. Ova druga kompanija je 2009. godine izvršila najveću inicijalnu javnu ponudu (IPO) na svijetu te godine i imala prihod od 7,3 milijardi dolara.

Gradila je neke od najvećih zgrada na svijetu, a poznata je po tome što je izgradila bolnice Huoshenshan i Leishenshan u Vuhanu za 10-12 dana tokom pandemije COVID-19.

CSCEC je u BiH došla 2019. godine kao jedna od vodećih svjetskih građevinskih kompanija.

Predstavnici kompanije CSCEC su još 2018. godine posjetili Agenciju za promociju stranih investicija BiH (FIPA) i izrazili interes za ulaganja u infrastrukturne projekte poput puteva, mostova, aerodroma i luka, kao i energetske projekte.

Mediji su spominjali interesovanje CSCEC-a za investiranje u infrastrukturu u BiH, posebno u Koridor VC, ali konkretni projekti nisu objavljeni niti ima dostupnih informacija o realizovanim u BiH, što ukazuje da je sve ostajalo na nivou interesovanja i preliminarnih razgovora.

Kinezi u Republici Srpskoj grade i autoput Banjaluka – Prijedor

Kinezi u Republici Srpskoj grade i autoput Prijedor – Banjaluka, koji je predmet brojnih sporova zbog toga što Ministarstvo saobraćaja upoirno krije detalje ugovora o tom autoputu.

Kineska firma „Shandong Hi-Speed International“ (SDHS) je 2018. godine potpisala ugovor o koncesiji za ovu saobraćajnicu prema kojoj je završetak izgradnje planiran u proljeće 2026. godine.

Početak izgradnje ozvaničen je u novembru 2021. godine, a na svečanosti kojoj su prisustvovali najviši predstavnici vlasti RS i kineski investitori poručeno je da će radovi biti završeni u roku od tri godine.

To se dogodilo mjesec dana prije vanrednih izbora za gradonačelnika Prijedora. Deset mjeseci kasnije, neposredno pred opšte izbore, gradnja je ponovo najavljena.

Međutim, radovi nisu ni blizu kraja, a građevinsku dozvolu dobili su za jedva 15,7 kilometara.

Transparency International u BiH je zbog sakrivanja ovog ugovora podnio tri tužbe protiv Ministarstva saobraćaja i veza RS. Resorno ministarstvo se dva puta potpuno oglušilo o sudske presude i tek nakon treće presude kojom je obavezno da otkrije detalje ugovora, što je učinjeno, ali bez najvažnijeg dijela ugovora koji se odnosi na finansijske detalje.