Potpuno nebitni: Nauka i istraživanje zapostavljeni u RS-u

Naučna produktivnost u Republici Srpskoj (RS) višestruko je manja od naučne produktivnosti svih u regionu.

U 2015. godini objavljeno je svega 237 naučnoistraživačkih radova, od čega najveći broj pripada primijenjenim istraživanjima (50,2 posto), razvojnim istraživanjima 30,4 posto i fundamentalnim istraživanjima 19,4 posto.

Od 2010. do 2014. godine, istraživači iz RS-a objavili su 780 radova, od čega je 301 rad citiran, a ukupno je registrovan 1.161 citat.

Najrasprostranjeniji pokazatelj ulaganja u istraživanja i razvoj je iznos ulaganja izražen kao procenat BDP-a.

Imajući u vidu da su 2014. godine bruto domaći izdaci za istraživanje i razvoj iznosili 0,2 BDP-a, a u 2015. godine 0,19 posto BDP-a, evidentno je da je RS ulaže mnogo manje u ove oblasti u odnosu na zemlje Evropske unije, navedeno je u vladinom Prijedlogu ekonomskih reformi do 2020.

U oblasti istraživanja u RS-u institucionalni okvir je nedovoljno usklađen s dobrim evropskim praksama, a prisutan je i nezadovoljavajući nivo i kvalitet naučne produktivnosti, nizak nivo saradnje naučnoistraživačke zajednice s privredom, te izuzetno niska ulaganja u naučnoistraživački rad.

Oblast tehnološkog razvoja karakteriše izražen jaz između mogućnosti privrede da apsorbuju nova tehnološka rješenja i nedovoljno razvijena svijest donosilaca odluka o važnosti inovacija i nužnosti korištenja savremenih tehnoloških rješenja.

Istovremeno, u RS posluje mali broj velikih kompanija koje ulažu u inovativnost.

Na visokoškolskim ustanovama nema sistemske usmjerenosti ka razvoju inovacija, niti postoji adekvatan sistem vrednovanja i nagrađivanja inovatora, odnosno upravljanja intelektualnom svojinom.

U RS, od ukupno 350 promovisanih doktora nauka u periodu od 2010–2015. godine, čak 179 ili 51 posto je iz društvenih nauka, što sa 42 doktora nauka iz oblasti humanističkih nauka čini čak 63 posto svih doktora nauka.

Broj doktora nauka u oblasti inžinjerstva i tehnologije je 16 posto, medicinskih i zdravstvenih nauka 15 posto i svega šest posto iz prirodnih nauka, što je daleko manje od prosjeka u EU.

Kao ključna reformska mjera Vlade RS-a u 2018. godini u oblasti istraživanja, razvoja i inovacija te digitalne ekonomije je navedeno uspostavljanje efikasnijeg sistema upravljanja naučnoistraživačkim i inovacionim potencijalom.

U planu je i izrada elaborata o opravdanosti osnivanja Fonda za nauku i inovativnost RS-a te analiza postojećeg pravnog okvira i identifikacija njegovih potrebnih izmjena i dopuna u skladu s reformskim ciljevima.