Posljednja faza ekocida: Trebević ili smrt

Trebević, sve tužniji prizori: gomilaju se betonske ograde, postavljaju kranovi, niču visoke zgrade i vile s bazenima. Ova planina postala je veliko gradilište u sada već decenijskom procesu nelegalne gradnje, upitnog prijenosa vlasništva državnog zemljišta na Opštinu Istočni Stari Grad te njegove daljnje prodaje nepoznatim osobama. Sve ovo prati nedopustivo i često protuzakonito krčenje šuma.

Valter ekskluzivno objavljuje odluku od 19. januara 2024. godine koja dokazuje da su odbornici Skupštine opštine Istočni Stari Grad na svojoj 46. sjednici izglasali prodaju čak 40 novih parcela na Trebeviću, površine 123.019 m/2 u vlasništvu Opštine.

Kako saznaje Valter, Pravobranilaštvo RS ovih dana razmatra da li su ispunjeni uslovi za zaključivanje ugovora između opštine i investitora. Da se sve radi u tajnosti i ima institucionalnu podršku potvrđuje i to što iz Pravobranilaštva nisu odgovorili na naša pitanja koja smo im poslali prije dvadesetak dana. Kao i do sada, odluka Pravobranilaštva će biti kako politika kaže.

SVE SE ODLUČUJE U BANJALUCI

„Ovo devastiranje planine Trebević možemo okarakterisati kao zločin koji se ne bi mogao desiti bez saglasnosti iz institucija Republike Srpske čije je sjedište u Banja Luci, odnosno Vlade Republike Srpske“, kaže za Valter bivši odbornik SNSD-a u Skupštini opštine Istočni Stari Grad Ljubo Tadić.

Načelnik Opštine Istočni Stari Grad je Bojo Gašanović, kadar SDS-a, za kojeg mještani tvrde da je tek puki izvršilac naredbi entitetskih moćnika. Sjedište opštine je u naselju Hreša. Opštinu čine seoska naselja: Bulozi, Čeljigovići, Donje Međuše, Donji Bulozi, Dovlići, Gornje Međuše, Kumane, Lapišnica, Mrazovac, Njemanica, Studenkovići, Vučija Luka, Zlatište i Blizanci.

Konfiguracija zemljišta je pretežno brdovito-planinskog karaktera i pripada Sarajevsko-romanijskoj regiji. Iako je u ovoj opštini živjelo oko 1.500 ljudi, naš sagovornik ističe da ta brojka danas ne prelazi 600.

Sve je počelo 2012. godine kada su mještani otkrilili sumnjivo parcelisanje zemljišta na Trebeviću.

Četiri godine kasnije (2016.), Opština Istočni Stari Grad uputila je zahtjev Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i i vodoprivrede RS u kojem je tražila odobrenje za krčenje šuma na Trebeviću za 82 parcele, na površini od 260.000 m/2. No, umjesto za 82 parcele, odobreno je 97 parcela – i to na istoj površini od 260.000 m/2!

„Ministarstvo je davalo saglasnost za krčenje šuma za trajnu promjenu namjene krčenja šuma na Trebeviću, a Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinatstvo i ekologiju, davalo je saglasnosti za promjenu regulacionih planova koje je donosila Opština Istočni Stari Grad. Ti regulacioni planovi su se od 2014. do danas više puta proširivali i od resornog Ministarstva dobijali suglasnost“, svjedoči Tadić.

U Rješenju iz 2016. godine o krčenju šuma i trajnom promjenom namjene, koje je odobrio pomoćnik ministra za šumarstvo RS Goran Zubić, Opštini Istočni Stari Grad dato je 15 parcela više nego što je traženo zahtjevom Opštine. Zubić je, inače, član Glavnog odbora SNSD-a.

Mještani tvrde da su 2017. godine o devastaciji Trebevića, koju prate korupcija i klijentelizam, upoznali i Milorada Dodika, od kojeg ipak sve kreće i s kojim sve završava.

„Dodik je tada je obećao da će se u nekim zakonskim okvirima zaštiti Trebević, jer su ova brda jednostavno ‘napadnuta’. To zatišje trajalo je godinu-dvije i bilo je primjetno da je u to vrijeme proces bio usporen“, ističe Tadić.

U godini lokalnih izbora (2020.) devastacija je bila skoro zaustavljena, a SNSD-ovi odbornici su dobili podršku mještana. Međutim, tada nastaje politički zaplet sa Dubravkom Dragaš-Tadić, predsjednicom OO SNSD-a Istočni Stari Grad, u glavnoj ulozi. Naš sagovornik navodi da je Dragaš-Tadić „izdala“ cijelu stvar, odnosno, podržala je „biznis“ i devastaciju Trebevića umjesto zaštitu prirode i šume.

SISTEM ŠTITI BIZNIS I PODRŽAVA EKOCID

Nekoliko odbornika SNSD-a, među njima i Ljubo Tadić, tada su zatražili unutarstranačke izbore, no u GO SNSD-a su to odbili. Danas Dragaš-Tadić i dalje vodi opštinski odbor i zastupa politiku koja odgovara vladajućem SDS-u.

Drugim riječima, s obzirom da administrativno ova opština pripada Istočnom Sarajevu, sve se radi uz podršku gradonačelnika Ljubiše Ćosića (SNSD), koji se sa Gašanovićem (SDS) povezao preko prvog zajedničkog projekta Sunnyland.

Tako su na primjeru Trebevića „smrtni politički neprijatelji“ SNSD i SDS pokazali da je biznis (krčenje šuma, prodaja parcela i enormna zarada od toga) ono što ih spaja i da tu bilo kakva priča o rivalstvu i međusobne optužne o „izdajnicima, lopovima i kriminalcima“ pada u vodu.

„Sunnyland je urađen na teritoriji Istočnog Novog Sarajeva koju je vodio gospodin Ljubiša Ćosić i koji je uvukao gospodina Gašanovića, aktuelnog načelnika, u početak gradnje na Trebeviću. Sunnylend se nalazi na 95 posto teritorije Istočnog Novog Sarajeva, a samo je pet posto teritorije Istočni Stari Grad. To je polazna tačka i time je gospodin Ćosić obezbijedio logistiku u davanju rješenja u nadležnim ministarstvima. To dokazuje da je u ovu veliku gradnju umiješana politika i ne bi se te saglasnosti davale bez tih instituija u kojima dominira SNSD“, kaže Tadić za Valter.

U odgovoru našem portalu gradonačelnik Istočnog Sarajeva Ljubiša Ćosić navodi „da se mora napraviti razlika između prodaje opštinskog zemljišta i samog građenja“.

„Promjena vlasništva nad nepokretnostima sama po sebi ne mora da predstavlja problem. Međutim, u slučaju gradnje u obzir se mora uzeti Odluka o proglašenju Parka prirode i zonama zaštite. JU Park prirode ‘Trebević’ je formirana s ciljem zaštite ove planine i to će činiti, uz apsolutnu i nedvosmislenu podršku Gradske uprave Istočno Sarajevo i mene kao gradonačelnika“, tvrdi Ćosić za Valter portal.

Međutim, Ljubo Tadić ovo komentira slijedećim riječima:

„Načelnik Gašanović je ovdje samo izvršilac. I po ovim kranovima na Trebeviću, nažalost, vidi se da iza toga stoji politika, i lokalna i politika RS“.

Inače, protiv Gašanovića je za „nesavjestan rad“ podneseno čak 14 krivičnih prijava, o čijim ishodima nadležni organi šute. Zapravo, ishoda nema.

Tadić za Valter svjedoči da je Gašanović na jednoj sjednici Skupštine opštine 2019. godine rekao „da je uspio srediti 10 krivičnih prijava i da su mu ostale četiri“. Jedna od njih direktno je vezana za devastaciju i uništavanje Trebevića i podnesena je Okružnom tužilaštvu u Istočnom Sarajevu od strane krim-policije MUP-a RS 2020. godine. Izvještaj o počinjenom krivičnom djelu policija je podnijela protiv načelnika opštine Boje Gašanovića i drugih zbog sumnje da su oštetili opštinu za 1,2 miliona KM.

No nepoznata je sudbina i ove prijave, jer iz Tužilaštva nisu željeli da odgovore na pitanja Valtera.

RECEPT ZA BETONIRANJE TREBEVIĆA

Inače, Gašanović i drugi terete se da su u periodu 2014-2017. godine, vršeći svoje dužnosti, „organizovali prodaju ili zamjenu nekretnina i ostalog građevinskog zemljišta u svojini opštine Istočni Stari Grad, te na taj način pribavili imovinsku korist u iznosu od najmanje 1.260.099 КM, a za koji iznos je oštećena i opština Istočni Stari Grad“.

Gašanović i saradnici nastavili su raditi, a milion i 200.000 maraka više niko i ne pominje, dok se parcele i dalje parcelišu. U međuvremenu, Skupština opštine Istočni Stari Grad, povodom dana krsne slave Opštine, Miloradu Dodiku je dodijelila najviše opštinsko priznanje.

O devastaciji i uništavanju Trebevića i njegove prirode, kako smo naveli, i Pravobranilaštvo RS šuti. Ne izjašnjava se ni o tome da li su ispunjeni uslovi za zaključivanje ugovora između Opštine i investitora.

Inspekcije, također, ne reaguju.

Ljubu Tadića, kako kaže, to i ne čudi, a na osnovu dosadašnjih iskustava sa Ratkom Đurovićem i Ljiljanom Šešlija iz inspekcijskih organa Istočnog Sarajeva.

„Oni će sve učiniti kako ne bi došlo do poništenja građevinskih dozvola koje su izdate mimo saglasnosti regulacionih planova u smislu spratnosti i pribavljanja svih potrebnih dozvola. Ni po posljednje dvije prijave koje sam uputio u 2022. i 2023. godini za brdo Glog nema odgovora, niti postupanja, što govori o jednoj vrsti solidarnosti između njih“, zaključuje Tadić.

S obje strane Trebević je zaštićena zona, i po svim zakonima devastacija je zabranjena, kao i sječa šume, neprimjerna gradnja u komercijalne svrhe. Odete li danas, na primjer, na brdo Glog, vidjećete mašine koje rade na protivpožarnom putu, izgradnju kanalizacione mreže sa ukopanim cijevima, te mnoštvo okoličanih placeva za gradnju. Da li je među njima i ovih najnovijih 40 – još uvijek se ne zna.

To će zasad ostati nepoznanica, jer ni načelnik Opštine Istočni Stari Grad nije odgovorio na naša pitanja.

U priči o devastaciji Trebevića ne smiju se amnestirati ni vlasti Federacije BiH, odnosno Kantona Sarajevo, odakle često dolaze investitori.

Najbolji primjer je izgradnja velikog stambeno-poslovnog objekta Roof Gardens na padinama Trebevića, sa posebnim pogledom na Sarajevo. Objekat je lociran na teritoriji entiteta Republika Srpska i potrebne dozvole za izgradnju izdate su prije proglašenja dijela Trebevića na teritoriji RS „Zaštićenim prirodnim područjem“, što dodatno usložnjava sveukupnu situaciju i primjenu odgovarajuće pravne regulative.

U dokumentu Istorijat Republičke uprave za geodetske i inovinsko-pravne poslove (RUGIP) Banja Luka, Područna kancelarija Istočni Stari Grad, primjetni su kupoprodajni ugovori o promjeni vlasnika. Hronologija događaja je sljedeća: 2016. godine vlasnik Republika Srpska mijenja ime u opština Istočni Stari Grad. Iste godine Opština Istočni Stari Grad mijenja ime u Termograding d.o.o. Gacko, koji će za dvije godine, dakle 2018., preći na vlasnika Senada Spahića.

Godinu kasnije (2019.), Spahić mijenja ugovor na Simfono group d.o.o. Sarajevo, a 2020. Simfono group mijenja ime u Roofgarden Assets d.o.o. Sarajevo. Konačno, u dokumentu je navedeno da se 2021.godine „mijenja kultura iz šuma 2 u trstiku i močvare“, a Roofgarden Assets d.o.o. u Roofgardebs d.o.o.

Ovo je recept po kojem niču visoke zrade u komercijalne svrhe i nemilosrdno prijete prirodi, istovremeno dok se oni koji odlučuju o uništavanju i betoniranju Trebevića enormno bogate.

U nastavku pogledajte Valterov kratki film, sa izjavama svjedoka i dokazima o ekocidu i devastaciji planine Trebević.