Općina između starih projekata i novih obećanja: U Nevesinju ima posla, ali ljudi odlaze u Mostar

U proteklih nekoliko godina u Nevesinju se udvostručio broj zaposlenih – procjenjuje se da najmanje 1.000 ljudi svakodnevno odlazi na posao u susjedni Mostar, što je duplo više nego prije tri godine. Mada zvuči kao crni humor, ova poražavajuća činjenica da ljudi u Nevesinju nemaju posla kao da ne brine puno lokalne vlasti. Sjećamo se izjave načelnika Nevesinja, koja je prije dvije godine postala hit na društvenim mrežama.

„Zarade svoju platu i donesu je ovdje u Nevesinje. Ovdje imaju svoje stanove, kuće… djeca im idu u školu. Po meni je to skroz okej“, izjavio je Milenko Avdalović, načelnik Nevesinja, za Al Jazeeru u junu 2022. godine. Možda je za vlast “skroz okej” što i pored milionskih donacija i kreditnih zaduženja, u Nevesinju nema ni na vidiku završetka obećanih projekata, a ni novih radnih mjesta, piše Impulsportal, a prenosi Misbih.ba.

Kredit na kredit

Kada je prije skoro četiri godine započeo drugi mandat načelnika opštine, Avdalović je zatekao kreditno zaduženje od oko 4,1 milion maraka, koliko je ova lokalna zajednica zadužena još 2017. godine za njegovog prvog mandata.

Od navedenog iznosa 3,5 miliona maraka iznosila je glavnica, a ostatak kamate. U odluci o kreditnom zaduženju tada je navedeno da će sredstva biti korištena za “pokriće deficita, refinansiranje postojećih kredita i kapitalne investicije”.

Od “kapitalnih investicija” Nevesinje je dobilo novi vodovod s izvorišta Udbina, koji je svečano otvoren u septembru 2018. godine.

Iako tada najavljen kao istorijski projekat kojim se trajno rješava vodosnabdijevanje stanovništva, redovno snabdijevanje ispravnom pijaćom vodom i dalje je problem građana u urbanom dijelu opštine. Obećani, kao i započeti projekti izgradnje vodovodne mreže u mnogim selima i dalje su daleko od realizacije. O problemima snabdijevanja vodom na području mjesne zajednice Lukavac, na čijoj teritoriji se i nalazi izvorište Udbina, pisali smo i 2021. godine

Vodovod iz Udbine realizovan je sredstvima elektroenergetskog sektora RS, tačnije hidroelektrana na Trebišnjici, a izgrađen je u sklopu hidroenergetskog projekta “Gornji Horizonti”, a prema navodima investitora koštao je preko devet miliona maraka.

Dakle, kreditna sredstva opštine namijenjena za “kapitalne investicije” nisu potrošena za ovaj projekat.

Jedna od “kapitalnih investicija” u Nevesinju bila je i rekonstrukcija Doma kulture “Nebojša Glogovac” 2021. godine. Nakon provedene procedure javne nabavke, posao je dobila lokalna firma “Aurora”, a vrijednost radova iznosila je 445.119,10 KM bez PDV-a. Došlo je i do “nepredviđenih radova” pa je ova firma već iduće godine za završetak rekonstrukcije Doma kulture dobila i dodatnih 88.102,66 KM.

Bila je to druga po redu rekonstrukcija ovog objekta, jer samo tri godine ranije, tačnije u novembru 2018. godine, održana je ceremonija svečanog otvaranja rekonstruisanog Doma kulture, kojoj su prisustvovali i najviši zvaničnici Republike Srpske. Za taj posao je tada firmi “MDM” iz Nevesinja plaćeno 440.573,87 KM bez PDV-a.

Donacije za minimalac

U izjavi agenciji “Srna”, načelnik se 12. decembra prošle godine pohvalio sredstvima pomoći koje je ova opština dobila od Vlade Srbije. On je tada rekao i da je Srbija u dva navrata pomogla opštini Nevesinje “s više od tri miliona evra”, kao i da se očekuje još 950 000 evra pomoći.

On je podsjetio, prenosi “Srna”, da je “zahvaljući pomoći iz Srbije u potpunosti rekonstruisan Dom kulture, u kojem su smješteni Muzička škola, spomen-soba, kino-dvorana, tako da Nevesinje sada ima reprezentativni objekat u centru grada”. Rekao je i da su sredstva korištena za proširenje vrtića, intervencije na zgradi gimnazije te za infrastrukturne projekte u pojedinim naseljima.

Pohvalio se i da je 500.000 maraka preusmjereno kao podsticaj za otvaranje radnih mjesta u tekstilnoj fabrici “Mraz”, gdje je kako je rekao “zaposleno 130 žena”.

Međutim, već početkom ove godine u “Mrazu” su nastupili problemi. Zbog, kako je ustvrdio vlasnik ove firme sa sjedištem u Palama Mladen Kovačević, povećanja minimalne plate u RS na 950 maraka, koji je bio je prinuđen otpustiti pola zaposlenih. Biće to ujedno i okidač da javnost sazna da su u ovom “privrednom čudu” koje su opštinske vlasti na sva usta hvalile i bogato pomagale podsticajima, radnice sve vrijeme dobijale minimalac od 700 maraka. Da bi zaradile “toliku” platu, radile su i prekovremeno i vikendom i praznikom, jer radno vrijeme i radni dan je “gazda” sam određivao. O nehumanim uslovima rada u “Mrazu” pisao je i portal Spin-info.

Ovaj portal je otkrio i da je osim od opštine “Mraz” sve vrijeme, na “vrlo čudan” način, podsticaje dobijao i od Zavoda za zapošljavanje RS.

Pod pritiskom javnosti i lokalne opozicije, opština je formirala komisiju koja je imala zadatak da utvrdi da li su sredstva od podsticaja racionalno trošena. Kako je bilo i za očekivanje, komisija “nije ništa utvrdila”. Zbog čega nema prepreke i za nove, eventualne podsticaje ovom i sličnim “velikim privrednicima”.

Uostalom, s oko 30 zaposlenih radnica “Mraz” je jedini fabrički pogon u opštini Nevesinje.

Za sve gore navedeno po nekoj, kažu, vrlo čudnoj računici nisu dovoljni ni dosadašnji krediti ni milioni evra iz Srbije pa se opština odlučila za novo kreditno zaduženje. Krajem prošle godine, i pored najave da će iz Srbije dobiti novu donaciju, opština se odlučila zadužiti za dodatnih 1,5 miliona maraka kredita, koji će opet kažu biti trošen u “kapitalne investicije”.

Ima projekata, nema vjetrenjača

Ali opštinske vlasti često naglašavaju da je “nada u energetskim projektima”, koji se realizuju na području ove opštine.

Pominje se prije svega hidroenergetski projekat “Gornji Horizonti”, koji podrazumijeva da se voda iz buduće akumulacije u Nevesinjskom polju tunelom provodi na turbine buduće hidroelektrane “Dabar”. Naglasak je na “buduće”, s obzirom da su rokovi za završetak radova više puta prolongirani. Javnost se još sjeća najava da će prvi kilovati struje u Dabru biti proizvedeni do kraja 2018. godine. U međuvremenu prokopan je dovodni tunel dužine oko 12,5 kilometara. I pored toga roka za završetak radova još uvijek nema ni na vidiku, iako je cijena projekta do sada porasla preko tri puta. Zato su na vidiku novi i novi problemi. Najnoviji je da je Okružni sud u Banjaluci donio odluku kojom se poništava dozvola za izvođenje radova.

Na vidiku nema ni vjetroelektrana na Grepku iznad Nevesinja, koje su takođe odavno trebale biti u pogonu. A o dugonajavljivanoj “najvećoj solarnoj elektrani” se sve manje i govori. Koncesiju za ovaj projekat 31. marta prošle godine dobila je Firma “Etmax” iz Banjaluke. Tada je najavljeno da će projekat koštati oko 880 miliona maraka, a da će način finasiranja “biti naknadno riješen”. Resorni ministar Petar Đokić je u izjavi Impulsu naveo mogućnost uključivanja ruskih investitora. Godinu dana poslije od investitora ni traga ni glasa.

U međuvremenu, na posao se iz Nevesinja vozari sve dalje – do Dubrovnika, Neuma, Splita…