Nove sankcije SAD-a protiv tri zvaničnika Republike Srpske

Danas je Ured za kontrolu imovine stranaca Ministarstva finansija SAD (OFAC) na listu sankcionisanih lica uvrstio tri osobe koje su doprinijele nastojanjima pojedinca pod blokadom (SDN) i predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika da podriva mir i stabilnost Bosne i Hercegovine organizacijom i provedbom ceremonije obilježavanja “Dana Republike Srpske” devetog januara 2024. godine što je u Bosni i Hercegovini proglašeno neustavnim djelovanjem.

Ovi pojedinci pomogli su Dodikova nastojanja da podriva Daytonski mirovni sporazum i ovlasti Ustavnog suda BiH, kao i visokog predstavnika.

“Sjedinjene Države duboko su zabrinute zbog kontinuiranih pokušaja podrivanja Daytonskog mirovnog sporazuma i Ustava Bosne i Hercegovine kao dviju ključnih institucija najvažnijih za mir i stabilnost u regionu”, rekao je podsekretar Ministarstva finansija zadužen za pitanja terorizma i finansijske obavještajne poslove, Brian E. Nelson.

“Mi ćemo nastaviti pozivati na odgovornost one koji nastoje posijati podjele zbog sopstvenih političkih ciljeva, a na štetu građana Bosne i Hercegovine”.

Vlada RS je osmog, devetog i desetog januara 2024. organizovala proslave Dana RS kršeći prethodne odluke Ustavnog suda BiH po kojima je obilježavanje tog praznika devetog januara neustavno, jer kao prioritet postavlja “religijsko nasljeđe, tradiciju i običaje samo srpskog naroda” čime se krši ustavna obaveza nediskriminacije.

“Jasan i direktan propust u provođenju konačnih i obvezujućih odluka Ustavnog suda BiH”

Visoki predstavnik rekao je da obilježavanje devetog januara kao Dana RS predstavlja “jasan i direktan propust u provođenju konačnih i obvezujućih odluka Ustavnog suda BiH”. Napomenuo je da takvo nepoštivanje presuda Ustavnog suda BiH predstavlja krivično djelo prema Krivičnom zakonu BiH.

Dodik je imenovao i lično zahtijevao od organizacionog odbora da planira obilježavanje Dana RS 2024. u RS. Tri lica koja je OFAC danas uvrstio na listu sankcionisanih lica bila su članovi tog organizacionog odbora za obilježavanje Dana RS i učestvovala su na sastanku 27. 11. 2023. o kojem je javnost uveliko obavještavana, a kojim su pokrenute aktivnosti odbora i odobren plan manifestacija.

Pomaganjem u obilježavanju Dana RS, ova lica su svjesno djelovala u suprotnosti sa zaključcima Ustavnog suda BiH i visokog predstavnika i pokazala otvoreni prezir prema Daytonskom mirovnom sporazumu.

Današnje aktivnosti nastavak su sankcija koje su Sjedinjene Države nametnule kao odgovor na prethodne incidente kada su određeni pojedinci provodili aktivnosti kojima je podrivana regionalna stabilnost. Ove aktivnosti dio su širih nastojanja Vlade SAD da promovira mir, stabilnost i funkcionalnu demokratsku provedbu vlasti u regionu Zapadnog Balkana. Naprimjer, Sjedinjene Države uvrstile su Dodika na listu sankcionisanih lica petog januara 2022. u skladu sa Izvršnom uredbom 14033 zbog odgovornosti za ili saučesništvo, zbog direktnog ili indirektnog učešća, zbog kršenja ili aktivnosti koji predstavljaju smetnju ili prijetnju provedbi Daytonskog mirovnog sporazuma, kao i zbog koruptivnog djelovanja.

Sjedinjene Države su i prije toga uvrstile Dodika na listu sankcionisanih lica sedamnaestog jula 2017. godine u skladu sa Izvršnom uredbom 13304, jer je aktivno opstruirao ili predstavljao značajan rizik aktivne opstrukcije Daytonskog mirovnog sporazuma.

Branislav Okuka

Branislav Okuka bio je duboko uključen u planiranje i realizaciju obilježavanja Dana RS, te odgovoran za povećanje prisustva na proslavama. Okuka je izvorno pripadao neformalnoj grupi utjecajnih Dodikovih savjetnika koji su gajili simpatije prema srpskom nacionalizmu i Rusiji, koji su podržavali neovisnost RS i fokusirali se na pripremu planova za prenos nadležnosti sa državnog nivoa BiH na institucije RS.

Dodik i Okuka su zajedno planirali strategije jednodnevnog povlačenja zvaničnika iz reda bosanskih Srba iz svih državnih institucija BiH. Okuka i grupa Dodikovih saveznika takođe su planirali otpor svakom pokušaju vlasti BiH da uhapse Dodika u slučaju osuđujuće presude.

Uz to, Okuka je bio glavni organizator protesta pod nazivom “Granica postoji” koji su održani u jesen 2023. uz međuentitetsku liniju razgraničenja u BiH, i autor je spiskova zvaničnika iz reda bosanskih Srba koji su stekli ličnu korist zahvaljujući povezanosti sa Dodikovom strankom, Savezom nezavisnih socijal-demokrata, kako bi učestvovali na narednim protestima.

Okuka je uvršten na listu sankcionisanih lica u skladu sa Izvršnom uredbom 14033 jer je djelovao ili navodno djelovao za i u ime, direktno ili indirektno, Dodika.

Jelena Pajić Baštinac

Jelena Pajić Baštinac je generalni sekretar predsjednika RS. Zajedno sa Okukom bila je članica organizacionog odbora za obilježavanje Dana RS koji je bio duboko uključen u planiranje i realizaciju manifestacija tim povodom. Baštinac je takođe bila odgovorna za povećanje prisustva ljudi na proslavama 9. januara. Kao učesnica u tim aktivnostima, Baštinac je aktivno promovirala masovno prisustvo na manifestacijama obilježavanja Dana RS i javno je odbacila upozorenja i odluke visokog predstavnika u vezi sa tim da proslave Dana RS jesu rizične za Daytonski mirovni sporazum.

Srebrenka Golić

Srebrenka Golić predsjedavajuća je Vijeća naroda RS i dugogodišnja članica SNSD. Golić se 27. 11. 2023. sastala sa ostalima, uključujući Okuku i Baštinac, radi osnivanja organizacionog odbora za obilježavanje Dana RS – čiji je član takođe bila – i radi usvajanja plana događaja za proslavu 9. januara. Potom je Golić aktivno učestvovala u proslavama Dana RS u službenom svojstvu.

Baštinac i Golić su uvrštene na listu sankcionisanih lica u skladu sa Izvršnom uredbom 14033 zbog odgovornosti za ili saučesništva, zbog direktnog ili indirektnog učešća, kršenja ili aktivnosti koji predstavljaju opstrukciju ili prijetnju provedbi bilo kojeg sporazuma ili okvira ili mehanizma odgovornosti koji se odnosi na regionalnu sigurnost, mir, saradnju ili međusobno priznavanje na Zapadnom Balkanu, uključujući Prespanski sporazum iz 2018, Ohridski okvirni sporazum iz 2001, Rezoluciju Vijeća sigurnosti UN 1244, Daytonski mirovni sporazum ili Zaključke konferencijskog vijeća za provedbu mira održanog u Londonu u decembru 1995, uključujući odluke ili zaključke visokog predstavnika, Vijeća za provedbu mira ili njegovog Upravnog odbora, ili Međunarodnog krivičnog tribunala za bivšu Jugoslaviju, ili u vezi sa bivšom Jugoslavijom, Međunarodnog rezidualnog mehanizma za krivične tribunale.

Posljedice sankcija

Posljedično današnjoj mjeri, sva imovina i pravo na imovinu gore navedenih sankcionisanih lica, a koja se nalazi u SAD ili je u posjedu ili pod kontrolom državljana SAD blokirana je i mora biti prijavljena OFAC. Pored toga, sva imovina u vlasništvu direktnom ili indirektnom, pojedinačnom ili zajedničkom, u iznosu od 50 posto ili više jednog ili više blokiranih lica takođe je blokirana.

Ukoliko nisu odobrene opštom ili posebnom dozvolom koju izdaje OFAC, ili izuzete, prema propisima OFAC generalno su zabranjene sve transakcije državljana SAD ili unutar (ili u tranzitu kroz) SAD koje uključuju imovinu ili prava na imovinu lica uvrštenih na listu sankcionisanih lica ili na drugi način blokiranih lica.

Pored toga, finansijske institucije i druga lica koja se uključe u određene transakcije ili aktivnosti sa sankcionisanim subjektima i licima i sama mogu biti sankcionisana ili se protiv njih mogu poduzeti odgovarajuće aktivnosti s ciljem provedbe ove odluke.

Ove zabrane uključuju davanje doprinosa ili obezbjeđenje finansijskih sredstava, roba ili usluga od strane, prema ili u korist bilo kojeg lica uvrštenog na listu sankcionisanih lica, ili primanje bilo kakve finansijske potpore, roba ili usluga od strane takvog lica.