Najmanje novca od indirektnih poreza dobivaju TK i ZDK

Zbog činjenice da joj je dodijeljen poseban ponder, u budžet Sarajevskog kantona se svake godine slije dvostruko više novca nego što joj realno pripada, a sve nauštrb ostalih kantona, piše Večernji list BiH.

Prema izračunu koji je napravio Tuzlanski kanton, svaki stanovnik Sarajevskog kantona godišnje dobije 400 KM više nego što bi dobivao da se ukine spomenuti ponder. Naime, prema Zakonu o pripadnosti javnih prihoda, propisana su četiri kriterija prema kojima se vrši raspodjela sredstava od indirektnih poreza, a to su broj stanovnika, površina kantona, broj učenika u osnovnim te broj učenika u srednjim školama. Međutim, uvršteno je i da formula za raspodjelu javnih prihoda za kantone u Federaciji BiH sadrži ponder koji odražava posebne rashodovne potrebe. Tako ovaj ponder za Sarajevski kanton iznosi 2, za Bosansko-podrinjski 1,8, za Posavski 1,5 i za Hercegbosanki kanton 1,1, dok ostali kantoni sredstva dobivaju isključivo na osnovi četiri spomenuta kriterija.

Na nepravdu koja se nanosi ovakvom vrstom raspodjele godinama upozoravaju čelni ljudi šest kantona u Federaciji BiH, a Tuzlanski kanton je napravio i detaljnu analizu šta primjena posebnih pondera znači za ostale kantone. U dokumentu “Inicijativa za izmjene Zakona o pripadnosti javnih prihoda u Federaciji BiH”, koji je razmatrala Vlada TK, nalazi se analiza rađena na osnovi podataka iz 2015., prema kojima je, zahvaljujući posebnom ponderu, Sarajevski kanton dobio 802 marke po stanovniku, dok je Tuzlanski kanton (kanton s najvećim brojem stanovnika u FBiH) dobio 407 KM po stanovniku, ZHK 481 KM, HNK 451 KM, USK 437 KM, Posavski kanton 615 KM, ZDK 425 KM, BPK 729 KM, SBK 451 KM, HBK 581 KM.

Ukidanjem posebnih pondera koje imaju Sarajevski, Posavski, Bosansko-podrinjski i Hercegbosanski kanton, situacija u kantonalnim proračunima bi se znatno promijenila. Tako bi od raspodjele prihoda od indirektnih poreza u ovom slučaju Sarajevski kanton dobivao 484 marke po stanovniku, Tuzlanski kanton 490 KM, ZHK 576 KM, HNK 539 KM, USK 523 KM, Posavski kanton 493 KM, ZDK 510 KM, BPK 484 KM, SBK 541 te HBK 620 KM. U spomenutoj inicijativi nadalje se navodi kako sve aktivnosti vođene prilikom donošenja Zakona o pripadnosti javnih prihoda u FBiH (faza nacrta zakona, javna rasprava, utvrđivanje prijedloga zakona, amandmani na zakon i dr.) nisu pružile odgovor, što se podrazumijeva pod pojmom “posebne rashodovne potrebe” na osnovi čega se dobiva ponder.

“Definiranje pojma posebnih rashodovnih potreba omogućilo bi svim ostalim korisnicima javnih prihoda s jedinstvenog računa da, ako imaju iste potrebe, na osnovi njih ostvare veći udio u raspodjeli javnih prihoda, a što bi predstavljalo transparentniji način raspodjele javnih prihoda.

Kriterij ‘posebne rashodovne potrebe’ nije utvrđen kao osnovni i nije mjerljiv za razliku od ostalih kriterija, te nije utvrđeno kako se on izračunava”, naglašeno je u ovoj inicijativi.
Nadalje se navodi kako bi ukidanjem posebnog pondera Tuzlanskom kantonu u 2015. godini pripalo 244,622.297 KM, odnosno 20,364%, od ukupnih prihoda umjesto 203,182.229 KM, odnosno 16,914%, što je za 41,440.068 KM više, odnosno za 83 KM više po stanovniku Tuzlanskog kantona. Ako je ovaj iznos razlike bio na približno istom nivou tokom svih prethodnih devet godina primjene Zakona (2006. – 2014.), moglo bi se zaključiti da je za navedeni period Tuzlanskog kantona pripalo za oko 300,000.000 KM manje javnih prihoda FBiH. Istom računicom ZH kantonu je tokom deset godina od indirektnih poreza uplaćeno 83,698.515 KM manje nego što bi dobila da nema posebnih pondera.