Ministarstvo odbrane SAD: Rusija podržava separatistički pokret Milorad Dodika

Srbija je među zemljama Zapadnog Balkana najpopustljivije okruženje kada je riječ o ruskom uticaju, a prije dolaska na vlast Srpske napredne stranke na čelu sa predsjednikom Aleksandrom Vučićem 2012. godine, bilateralne veze Srbije i Rusije u vojnoj oblasti bile su na znatno nižem nivou — navodi se u izvještaju Ministarstva odbrane Sjedinjenih Američkih Država iz maja ove godine, koji na uvid ima i Radio Slobodna Evropa (RSE).

U izvještaju su analizirani odnosi Rusije sa Srbijom, Kosovom, Bosnom i Hercegovinom i Sjevernom Makedonijom.

Kada je riječ o Bosni i Hercegovini, u izvještaju se navodi da odnose te države sa Rusijom komplikuju etničke i političke tenzije u toj zemlji.

“Postoje dokazi da Rusija podržava separatistički pokret bosanskih Srba na čelu sa Miloradom Dodikom. Ruska podrška separatističkom pokretu motivisana je željom da spriječi ulazak BiH u NATO i Evropsku uniju. Tenzije u Bosni i Hercegovini dodatno podstiču odnosi između državnih institucija i entiteta Federacija Bosne i Hercegovine na jednoj strani, dok je na drugoj strani većinsko srpski entitet Republika Srpska. Vodeće partije bosanskih Srba protive se članstvu u NATO i njihovo pruža Rusiji priliku da destabilizuje BiH”, piše u izvještaju.

Šta je ruska strategija?

Na Zapadnom Balkanu, Rusija je odlučna da odbije uticaj Evropske unije i SAD i umanji uticaj NATO-a, navodi američki izvještaj.

“Ključ strategije Rusije jeste da okrene javno mnjenje protiv euroatlantskih integracija. Rusija koristi alate, uključujući ekonomski pomoć, diplomatsku podršku, energetsku zavisnost i usmjerene komunikacijske kampanje i kampanje dezinformisanja”, stoji u izvještaju i dodaje se da “SAD i Evropska unija ne mogu sebi priuštiti ambivalentnost na Zapadnom Balkanu, jer takav pristup otvara vrata ruskom malignom uticaju”.

“Postoje brojni primjeri ruskog malignog uticaja, uključujući: pokušaj državnog udara u Crnoj Gori, agresivnu rusku kampanju dezinformisanja koja je za cilj imala pokušaj ometanja referenduma u Sjevernoj Makedoniji o sporazumu o promjeni imena sa Grčkom, koji je bio preduslov za članstvo Sjeverne Makedonije u NATO-u”, nabraja se u dokumentu.

Naglašava se i da su, izuzev Kosova, države bivše Jugoslavije zavisne od naslijeđa ruske vojne opreme, još od vremena kada su bile dio Jugoslavije.

“BiH i Sjeverna Makedonija su u procesu odricanja od naslijeđa ruske vojne opreme. To predstavlja mogućnost za SAD da postanu njihov izabrani partner”, piše u izveštaju.

Saradnja sa SAD

Saradnja SAD sa Srbijom u oblasti odbrane i dalje je komplikovana zbog težnji Srbije da ostane vojno neutralno i da ne pristupa vojnim savezima, navodi Ministarstvo odbrane SAD.

“Srbija čvrsto odbija da ide ka članstvu u NATO-u iako je članica Partnerstva za mir sa aktivnim Individualnim akcionim planom partnerstva (IPAP). SAD su najaktivniji vojni partner Srbije. Srbija ima više nego dvostruki broj angažmana sa SAD-om nego sa bilo kojom drugom državom. Međutim, manjak transparentnosti u strateškim i operativnim prioritetima Srbije komplikuje saradnju u oblasti odbrane”, navodi se.

Bosna i Hercegovina se gotovo u potpunosti oslanja na međunarodnu bezbjednosnu pomoć kako bi reformisala svoju vojsku, navodi izvještaj i naglašava činjenicu da više od 80 odsto budžeta za odbranu odlazi na troškove vojnog osoblja, a da složena struktura vlasti BiH zahtjeva politički konsenzus tri člana Predsjedništva.

Saradnja Zapadnog Balkana sa NATO-om

Uprkos tome što Srbija ne stremi članstvu u NATO-u, saradnja te zemlje i Alijanse uključuje: saradnju u oblasti bezbjednosti, obuke i odbrane, reforme sektora bezbjednosti, kao i u oblasti unapređenja podoficira, navodi se u izvještaju. Takođe je navedeno da je Srbija u januaru 2015. donela odluku da produbi saradnju sa NATO-om kroz Individualni akcioni plan partnerstva (IPAP).

“Zajednička grupa Srbija-NATO za reformu odbrane je ustanovljena u februaru 2006. kako bi pružila savjetodavnu i drugu podršku vlastima u Srbiji sa ciljem reforme i modernizacije oružanih snaga Srbije i kako bi se izgradila moderna, dostupna odbrambena struktura, koja se može demokratski kontrolisati”, jedna je od stavki kojom se opisuje saradnja.

Kada je riječ o saradnji Bosne i Hercegovine sa Alijansom, u izvještaju se navodi da je ta saradnja postavljena kroz Individualni akcioni plan partnerstva (IPAP). Prvi IPAP je, kako se navodi, dogovoren 2008, dok je ažurirana verzija dogovorena 2014. godine. Posebno se ističe da su saveznici ponudili BiH Akcioni plan za članstvo 2010. u Estoniji, a 2018. ministri spoljnih poslova članica NATO-a pozvali BiH da podnese svoj prvi Godišnji nacionalni program za članstvo (ANP).