Domovi zdravlja u RS-u pred kolapsom

Poreska uprava Republike Srpske tokom prošle nedjelje blokirala je račune domova zdravlja u Višegradu, Ribniku, Novom Goraždu, Han-Pijesku. Pod blokadom bi se mogao naći i Dom zdravlja u Istočnom Sarajevu, ali i većina onih u manjim opštinama istočnog dijela RS-a. Razlog je neizmirivanje doprinosa za zdravstveno osiguranje, kako tekućih, tako i onih po osnovu reprograma koji su zdravstvene ustanove u ovom entitetu sklopile s Poreskom upravom. Ukupna dugovanja bolnica po ovim osnovama su oko 72 miliona KM, a domova zdravlja 19,3 miliona maraka, piše Oslobođenje.

Obaveze entiteta

Po posljednjim, majskim podacima, najveći dužnik sa obavezom teškom 41,6 miliona KM je Univerzitetsko-klinički centar RS-a, 26 miliona maraka iznosi dug Kliničkog centra Istočno Sarajevo, a potom slijedi Bolnica Sveti apostol Luka iz Doboja sa više od 11 miliona maraka neuplaćenih doprinosa. Među najvećim dužnicima je i Ministarstvo rada i socijalne zaštite RS-a sa dugom od 4,6 miliona KM.

Iz Poreske uprave RS-a pojasnili su da su na ovaj korak bili primorani, jer domovi zdravlja kojima su računi blokirani nisu izmirivali obaveze ni po osnovu reprograma niti one nastale u ovoj godini. A Dragan Bogdanić, ministar zdravlja RS-a, najavio je da će im računi biti deblokirani kada izmire obaveze za ovu godinu. Vlada je prema nerazvijenim opštinama intervenisala s 500 hiljada KM, ali ekonomisti ukazuju da to neće ni približno moći sanirati probleme u tim lokalnim zajednicama.

Milenko Granulić, predsjednik granskog sindikata zdravstvenih radnika RS-a koji djeluje u okviru Saveza sindikata Srpske, u izjavi za Oslobođenje komentariše dugovanja zdravstvenih ustanova, te podsjeća na to da su se Reformskom agendom vlade oba entiteta obavezale da će riješiti dugovanja u zdravstvu.

– Sada moraju to i da urade. Hoće li to biti zaduživanjem kod Svjetske banke ili na drugi način, do njih je, naveo je Granulić. Podsjetio je na to da Savez sindikata RS-a već punu deceniju insistira na tome da opštine i gradovi koji su osnivači domova zdravlja iz budžeta na godišnjem nivou izdvajaju od 3 do 5 posto novca, ali da to nije prihvaćeno.

– Domovi zdravlja zanimaju opštine samo kako bi one u njima zapošljavale svoje kadrove na direktorske pozicije i postavljale ih u upravne odbore i ta nas je praksa dovela tu gdje jesmo. Jedan od načina bio bi, kada su u pitanju reprogrami dugova, da se otpišu kamate koje su dosegle visinu glavnice, kao što je to slučaj sa Domom zdravlja Trebinje, rekao je Granulić.

I ekonomista Zoran Pavlović ističe da lokalne zajednice snose najveću odgovornost za stanje u kojima se nalazi većina domova zdravlja u RS-u.
– Kada već vladajuće stranke postavljaju svoje kadrove na rukovodeće pozicije, onda im se mora i zaprijetiti otkazima ukoliko ustanove koje vode posluju s gubitkom. No, to se ne dešava kao što i izostaje korporativni sistem upravljanja koji bi vršio nadzor nad radom ustanova u nadležnosti lokalnih zajednica, pojašnjava Pavlović u izjavi za Oslobođenje.

Gomilanje problema

Prema njegovim riječima, umjesto toga a zarad kupovine socijalnog mira, vlast RS-a dozvoljava da se mimo zakona plate isplaćuju bez uplaćenih doprinosa.
– Ta sloboda nas vodi u sve veće zaduženje i gomilanje problema koji se ne mogu riješiti, upozorava Pavlović, te dodaje da se s dobrim menadžmentom i u zdravstvu može poslovati bez gubitaka, a kao primjer navodi Dom zdravlja u Bijeljini kojim je rukovodio Zlatko Maksimović.

– Njega je, nažalost, odluka da se mimo saglasnosti SDS-a kandiduje za gradonačelnika Bijeljine, bez obzira na rezultate u radu koji su bili primjer drugima, koštala smjene s direktorske pozicije, zaključuje Pavlović.

Dugovanja javnih i privatnih preduzeća po osnovu doprinosa za penziono i invalidsko osiguranje na kraju marta dostigla su enormnu cifru od 473,6 miliona KM. Kada su u pitanju zdravstvene ustanove, najveći dužnik je UKC RS-a, čije su neplaćene obaveze dosegle 38,7 miliona KM, Opšta bolnica Sveti apostol Luka iz Doboja duguje 10,4 miliona maraka, dug Bolnice Istočno Sarajevo je 9,5 miliona KM, Univerzitetske bolnice Foča 7,9, a Opšte bolnice Prijedor 5,5 miliona KM.