Dok raste kriminal u javnim preduzećima: Vlada FBiH udarila na nezavisnost Ureda za reviziju

Većina institucija u Federaciji BiH, kojima je kroz revizorske izvještaje skrenuta pažnja na netransparentno trošenje javnog novca i druge nepravilnosti, ignorišu Ured za reviziju – ne šalju odgovore na revizorske nalaze, iako su po zakonu dužni to činiti, te ne rade skoro ništa na realizaciji datih preporuka.

Istovremeno, Vlada FBiH otvoreno podržava ovakvo ponašanje što je otvoreni pritisak i udar na nezavisnost Ureda za reviziju FBiH, piše Žurnal.

Institucije koje vrše otvoreni pritisak na Ured za reviziju i ne poštuju preporuke

No, šta i očekivati kada sama Vlada FBiH na čelu koje je premijer Fadil Novalić kojem se sudi u aferi „Respiratori“, opstruiše rad Ureda. Prošle godine su napravili presedan kada su na sjednici, umjesto Parlamenta, razmatrali (revizorske) izvještaje o podjeli 90 miliona KM privatnim kompanijama za koje su revizori utvrdili da su dijeljeni na nezakonit i netransparentan način tokom pandemije koronavirusa. Ovo je, inače, prvi put u BiH da izvještaje razmatra izvršna, a ne zakonodavna vlast.

U revizorskom izvještaju stoji da su četiri federalna ministarstva: okoliša i turizma, zatim energije, rudarstva i industrije, poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva, te prometa i komunikacija dodijelila značajna sredstva i firmama koje su smanjile broj zaposlenih, iako je očuvanje radnih mjesta bio jedan od ciljeva Uredbe o interventnim mjerama za podršku ugroženim sektorima privrede u okolnostima pandemije.

Federalni ministri Edita Đapo, Nermin Džindić, Šemsudin Dedić i Denis Lasić oštro su reagovali na revizorske izvještaje ocijenivši ih netačnim. Džindić je Ured optužio da su imali namjeru da “osramote četiri ministarstva i da se javno izruguju odlukama Vlade”.

Vlada FBiH je (ne)očekivano podržala ministre, te “ocijenila protivnim ciljevima i predmetu revizije mišljenje i konstatacije Ureda vezano za Uredbu s obzirom da se temelji na subjektivnoj ocjeni i netačnoj interpretaciji ciljeva Uredbe”.

Ovakvo ponašanje Vlade FBiH i spomenuta četiri ministarstva ocijenjeno je kao otvoreni pritisak i udar na nezavisnost Ureda za reviziju FBiH.

Izostala je i reakcija Vlade FBiH u slučaju kada su tri pravna lica čiji je ona osnivač odbila Uredu za reviziju dostaviti sve tražene podatke. Podsjetimo da je bivši direktor Finansijsko-informatičke agencije (FIA) uslovljavao Ured memorandumom o saradnji. Svu traženu dokumentaciju nisu dostavili ni iz kompanije Pretis d.d. Vogošća i Operatora za obnovljive izvore energije i efikasnu kogeneraciju. Pretis i Operator su za finansijsku reviziju za 2020. i 2019. dobili negativna mišljenja.

Iz Ureda napominju da ni implementacija preporuka generalno nije na zadovoljavajućem nivou zbog čega kontinuirano naglašavaju da bi konačno trebalo poduzeti ozbiljne aktivnosti na njihovoj realizaciji s ciljem efikasnijeg i efektivnijeg korištenja javnog novca. Prilikom revizije za 2020. za 53 subjekta je izvršena ocjena postupanje po ranije datim preporukama, te je uočeno da je od 986 realizovana samo 391 preporuka.

Tako recimo Federalno ministarstvo finansija, na čijem čelu je Jelka Milićević, kojoj se u aferi “Respiratori” sudi zbog nesavjesnog rada u službi, ima najveći broj nerealiziranih poruka – čak 26, dok su tri djelimično nerealizirane.

Foto: Armin Durgut/PIXSELL

Nakon izvršene revizije za 2020. revizori su im dali ukupno 39 preporuka, od čega je deset novih i 29 preporuka koje su već date u izvještaju o financijskoj reviziji za 2019.

Preduzeća i institucije sa najvećim brojem utvrđenih nezakonitosti

Jedan od razloga zbog kojih je kompanija Pretis, u kojoj je Vlada FBiH vlasnica 51 posto kapitala, dobila negativno mišljenje za finansijsku reviziju jeste činjenicu da su rashodi ove kompanije u 2020. manje iskazani za za 6.939.179 KM, a u 2019. za 5.778.180 KM.

Od Ureda su dobili čak 30 preporuka.

Za “Pretis” su nadležni premijer Novalić i ministar Džindić. U vlasništvu Džindića i Novalićeve porodice nalazi se i firma TMR, a Žurnal je ranije u nekoliko navrata pisao o poslovnim vezama te firme sa kompanijom Pretis. Firma TMR je od 2015., otkako su Novalić i Džindić postali premijer, odnosno ministar, ostvarila promet od oko dva miliona maraka.

Revizori su, podsjetimo, negativno mišljenje za finansijske izvještaje dodijelili i Autocestama Federacije BiH, koji su poslovne prihode precijenili za čak 155 miliona KM. Osim navedenog, revizori su utvrdili još niz nepravilnosti od zapošljavanja bez konkursa, neproduktivnosti, te miliona KM koje plaćaju jer nisu povukli kreditna sredstva.

Negativno mišljenje za finansijsku reviziju dobila je Elektroprivreda Hrvatske zajednice Herceg Bosne d.d. Mostar u 2020. godini. Iskazali su dobit dobit od 821.883 KM iako su trebali biti u minusu više od 58 miliona KM. Rezultat negativnog poslovanja su dugovanja Aluminija koja su na kraju prošle godine iznosila su 292.929.132 KM. U pokušaju da demantuju Ured unajmili su revizorske kuće N.CONSULTING iz Sarajeva i FACT revizija d.o.o. iz Zagreba od kojih su očekivano dobili pozitivno mišljenje.

Sva netrpeljivost Elektroprivrede HZHB prema Uredu na vidjelo je izašla tokom saslušanja pred Parlamentarnom komisijom odgovornom za reviziju:“Po našem izvještaju mi smo poslovali s pozitivnim rezultatom”, reći će Ante Tutiš, izvršni direktor za ekonomske poslove u Elektroprivredi HZHB.

Generalni revizor Dževad Nekić upozorio je Komisiju na to da je „očekivano da će Elektroprivreda dobiti pozitivno mišljenje od onih koje su platili da za njih urade reviziju“.

Revizori su ukazali i na brojne nelogičnosti i nepravilnosti kada je riječ o poslovanju Federalne uprave civilne zaštite za 2019. godinu, u vrijeme kada je na čelu bio Fahrudin Solak, koji je u međuvremenu suspendovan zbog afere „Respiratori“.

Foto: Armin Durgut/PIXSELL

Posebna pažnja skrenuta je na nepravilnosti u vezi sa provođenjem javnih nabavki. Podsjetimo da je Žurnal prethodnih godina pisao o tome kako je Solak trošio milione na sumnjive nabavke i beskorisnu opremu.

FUCZ ima 16 nerealiziranih preporuka od ranije.

I u firmi Vitez iz Viteza otkrivene su brojne nepravilnosti, pa su dobili negativno mišljenje o aktivnostima, finansijskim transakcijama i informacijama za vrijeme stečajnog postupka. Osim toga, revizorima nije prezentirana dokumentacija koja se odnosi na prodaju imovine Vitezita tokom 2021. godine.

Žurnal je pisao da je pored zataškavanja pljačke, jedan od glavnih razloga devastacije Vitezita i “guranja” u stečajni postupak, bitka za zemljište u vlasništvu Vitezita.

Institucije koje nakon posljednje revizije nisu dostavili odgovore Uredu o poduzetim radnjama su: Federalno ministarstvo okoliša i turizma, Kanton 10, Ministarstvo privrede SBK, JU Zavod za medicinu rada KS, Zavod zdravstvenog osiguranja USK, Zaštitni fond FBiH, JU Zavod za zbrinjavanje mentalno-invalidne djece i omladine Pazarić, JP „Vodovod“ d.o.o Posušje, „Pretis“ d.d. Vogošća i Vitezit.