Cvjeta organizirani kriminal: Objavljene ulične cijene droga u BiH

Pred Vijećem ministara BiH uskoro će se naći izvještaj o stanju organizovanog kriminala u BiH odnosno Procjena prijetnje od organizovanog kriminala u BiH koju je detaljno sačinila radna grupa formirana u martu 2021. godine.

Piše: A. DUČIĆ

Jedna od zabrinjavajućih konstatacija u izvještaju jeste da je veliki broj dijela organizovanog kriminala ostao neotkriven, odnosno da se za ista nije mogao dokazati element organizovanosti i da su ona evidentirana kao krivična djela počinjena od pojedinaca

Kako je istaknuto, tokom 2020. godine, uprkos smanjenju broja registrovanih krivičnih djela počinjenih od strane organiziranih kriminalih grupa (OKG), došlo je do porasta broja podnesenih Izvještaja o počinjenom krivičnom djelu za 36,36 posto u odnosu na 2018. godinu.

Ovo, kako se navodi, ukazuje na pojačan angažman nadležnih tijela na rasvjetljavanju krivičnih djela organizovanog kriminaliteta u Bosni i Hercegovini, a što je dijelom rezultat strateškog pristupa u borbi protiv organizovanog kriminaliteta u prethodnom periodu. Sa druge strane zabrinjava nizak udio registrovanih krivičnih djela počinjenih od strane OKG u odnosu na ukupan broju počinjenih krivičnih djela (samo 0,42%).

Od ukupnog broja dokumentovanih kriminalnih grupa u BiH u periodu 2018.-2020. godine njih više od 90% uključeno je u nezakonitu trgovinu drogom, privredni kriminal, krijumčarenje ljudi i imovinski kriminal. Preostali dio odnosi se na OKG koje se bave trgovinom oružjem, cyber kriminalom, trgovinom ljudima, koruptivnim krivičnim djelima i dr.

Kada je u pitanju ukupan broj registrovanih krivična djela u vezi zloupotreba droga u periodu 2018.- 2020. ukupno su evidentirana 7.092 krivična djela. U 2020. godini registrovana su 2.672 krivičnih djela što je porast za 17,4% u odnosu na 2019. godinu kada je registrovano 2.276 krivičnih djela, a što je više za 6,16% u odnosu na 2018. godinu kada je registrovano 2.144 krivičnih djela

U 2020. godini prijavljena su 2.793 lica, što je za 11,76% više nego 2019. godini kada je prijavljeno 2.499 lica, a što predstavlja povećanje za 3,48% u odnosu na 2018. godinu kada je registrovano 2.412 lica.

Na ilegalnom tržištu u Bosni i Hercegovini, ističe se, prisutne su gotovo sve vrste opojnih droga, a dominiraju produkti kanabisa, kokain i sintetičke droge.

Ulične cijene droga u Bosni i Hercegovini u 2020. godini izražene u KM: Heroin (1 g) cca 60–80; Marihuana (1 g) cca 10–15; Kokain (1 g) cca 100–150; Ekstazi (1 tbl.) cca 10–20; Amfetamin (1 g) cca 10-20.

U pogledu ocjene kvaliteta opojnih droga koje se pojavljuju na teritoriji Bosne i Hercegovine ne postoji sistemska analiza i uporedba čistoće zaplijenjenih droga. Uopćeno, heroin je nešto slabijeg kvaliteta, iz razloga što se vrši miješanje sa prekursorima uglavnom sa paracetamolom i kafetinom, dok se kokainu uobičajeno dodaje lidokain.

Uporedni parametri na osnovu trenutno dostupnih podataka ukazuju da se cijena narkotika na ilegalnom tržištu Bosne i Hercegovine nije značajnije mijenjala u odnosu na prethodno posmatrani period osim cijena ekstazija i amfetamina.

Tako je prema podacima policijskih agencija cijena marihuane u rasponu od 2.000-3.000 KM/kg, a skanka oko 4.000- 5.000 KM/kg. Cijena heroina je 40.000- 50.000 KM/kg u zavisnosti od čistoće istog. Cijena kokaina prema istim podacima kreće se oko 70.000 KM/kg. Speed se kreće oko 6.000 – 8.000 KM/kg, a komad exstasy-a prodaje se po 10 KM. Navedene cijene variraju u zavisnosti od čistoće i mjesta prodaje u BiH, kaže se u izvještaju radne grupe.

Inače, organizirane kriminale grupe iz Bosne i Hercegovine imaju veći broj kriminalnih veza, kako u susjednim zemljama, tako i u zemljama Zapadne Evrope. Bave se krijumčarenjem narkotika u većim količinama, uglavnom heroina, sa Istoka iz Turske, Afganistana i Pakistana, preko Srbije (Sandžak), Kosova, Crne Gore, Bosne i Hercegovine, Hrvatske i jednim krakom preko Mađarske prema zemljama Zapadne Evrope.

Imaju dobro izgrađenu infrastrukturu u smislu organiziranja transporta, distribucije i prodaje narkotičkih sredstava, te pranja novca koji najčešće investiraju u nekretnine u Bosni i Hercegovinu i zemlje u okruženju.

Kada je riječ o korupciji, tokom 2020. godini registrovano je ukupno 926 krivičnih djela, što predstavlja povećanje za 23,14 % u odnosu na 2019. godinu kada su registrovana 752 krivična djela, a što je predstavljalo povećanje od 6,21 % u odnosu na 2018. godinu kada je registrovano 708 krivičnih djela.

Od navedenog broja 394 krivičnih djela ili 16,51% odnosi se na ”Primanje dara i drugih oblika koristi / Primanje mita”, 84 ili 3,52% na ”Davanje dara i drugih oblika koristi / Davanje mita”, 909 ili 38,1% na ”Zloupotrebu službenog položaja ili ovlašćenja” , 16 ili 0,67% na ”Protuzakonito posredovanje”; 185 ili 7,75% na ”Pronevjeru u službi”; 33 ili 1,38% na ”Prevara u službi”, 14 ili 0,59% ”Posluga u službi”, 176 ili 7,38% na ”Nesavjestan rad u službi”, 190 ili 7,96% na ”Krivotvorenje/ falsifikovanje službene isprave” i 385 ili 16,14% na ostala koruptivna krivična djela. Za navedena krivična djela prijavljeno je ukupno 2.169 lica.

Materijalna šteta nastala izvršenjem koruptivnih krivičnih djela prema izvještajima Državne agencije za istrage i zaštitu (SIPA-e), Uprave za indirektno oporezivanje i MUP-a Republike Srpske, u periodu 2018.-2020. godina, iznosila je 66.878.662,57 KM.

– Analizom prikupljenih podataka može se zaključiti da se na Zloupotrebu položaja ili ovlaštenja, Primanje dara i drugih oblika koristi, Pronevjeru u službi, Nesavjestan rad u službi odnosi gotovo 70% od ukupnog broja počinjenih koruptivnih krivičnih djela. Ovo ukazuje na prisustvo koruptivnog ponašanja kod zaposlenih u javnoj službi, koji određenim vidom zloupotrebe svog položaja i uz određenu materijalnu stimulaciju, omogućavaju pojedincima ili osobama iz organizovanog kriminalnog miljea, ostvarenje nekog prava ili vršenje nezakonitih radnji. U većem broju slučajeva se radi uglavnom o nižepozicioniranim službenicima i zaposlenicima, mada je registrovano i koruptivno ponašanje pojedinih visokopozicioniranih lica koja unutar institucija razvijaju sistem organizovanog koruptivnog djelovanja – stoji u izvještaju.

Prema podacima policijskih agencija u periodu 2018.-2020. u Bosni i Hercegovini registrovano je 4.155 krivičnih djela iz oblasti privrednog kriminaliteta. Tokom 2020. godini registrovano je ukupno 1.481 krivično djelo, što predstavlja povećanje za 16,08 %.