Banjalučko slavlje bez praznika

U bosanskohercegovačkom entitetu Republika Srpska (RS) danas se slavi 9. januar kao Dan RS-a – i pored činjenice da ga je Ustavni sud Bosne i Hercegovine 26. novembra 2015. godine proglasio neustavnim.

Počevši od prethodnog dana, održava se niz manifestacija u obilježavanju 9. januara, a centralni događaj biće svečani defile na kojem bi trebali učestvovati razne jedinice MUP-a RS-a, vatrogasaca, civilne zaštite te pripadnici boračkih kategorija i raznih udruženja. Najavljen je i dolazak premijerke Srbije Ane Brnabić i nekoliko ministara u Vladi Srbije, piše Radio Slobodna Evropa.

Ove godine svečanosti, prema izjavi predsjedavajućeg Predsjedništva BiH Milorada Dodika, neće prisustvovati i pripadnici Trećeg pješadijskog (Republika Srpska) puka Oružanih snaga BiH.

Zatvorene su skoro sve centralne gradske ulice, na snazi je i zabrana rada lokalima i radnjama. Na teritoriji cijelog bh. entiteta danas je neradni dan.

Ustavni sud BiH je u novembru 2015. godine utvrdio da član 3.b) tadašnjeg Zakona o praznicima RS-a nije u skladu sa Ustavom Bosne i Hercegovine i Međunarodnom konvencijom o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije te Protokolom broj 12 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Ustavni sud je tada naložio i Narodnoj skupštini RS-a da u roku od šest mjeseci usaglasi navedeni član entitetskog Zakona o praznicima sa Ustavom BiH.

“Ustavni sud ponovno naglašava da se ovom odlukom ni na koji način ne dovodi u pitanje pravo građana Bosne i Hercegovine pravoslavne vjeroispovijesti (kao ni slično pravo građana bilo koje druge vjerske zajednice u Bosni i Hercegovini) da slobodno na tradicionalan, odnosno drugi prigodan način obilježavaju svoje blagdane, uključujući i slavu Svetog Stefana. Prema mišljenju Ustavnoga suda, takve slobode i prava, a posebno njihovo slobodno manifestiranje, samo potvrđuju multikonfesionalni i multikulturalni karakter Bosne i Hercegovine kao države i društva. Stoga se ovakva odluka Ustavnoga suda u tome kontekstu ne može nikako drukčije razumijevati”, navedeno je tada u saopštenju Ustavnog suda BiH.

Odluka je donesena po apelaciji člana Predsjedništva BiH Bakira Izetbegovića čije je mišljenje da je izbor 9. januara za Dan RS-a, koji se slavio i kao krsna slava tog entiteta, Sveti Stefan, podstaknut osjećajima i događajima od značaja za samo jedan narod, dok ga druge zajednice smatraju bolnom uspomenom.

U RS-u se 9. januar obilježava kao Dan RS-a jer je na taj datum 1992. godine u Sarajevu, tadašnja Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini, donijela Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda Bosne i Hercegovine.

Dok većina u RS-u na taj datum danas gleda sa ponosom, jer je, kako se tvrdi, formiranjem RS-a spriječen nestanak srpskog naroda u Bosni i Hercegovini, dotle Bošnjaci i Hrvati na 9. januar gledaju kao na početak rata u BiH, te početak etničkog čišćenja i zločina nad nesrpskim stanovništvom.

I pored odluke Ustavnog suda u RS-a ne odustaju od obilježavanja 9. januara pa je tako u tom bh. entitetu 25. septembra 2016. održan referendum na kojem su se građani izjasnili o pitanju – “Da li podržavate da se 9. januar obilježava i slavi kao Dan Republike Srpske?”.

Prije referenduma, Ustavni sud BiH odbio je zahtjev Narodne skupštine RS-a da se preispita odluka o proglašenju neustavnim 9. januara kao Dana RS-a i donio privremenu mjeru kojom je zabranio provođenje referenduma. Ustavni sud BiH, poništio je i rezultate referenduma o Danu RS-a.

Narodna skupština RS-a potom je 25. oktobra 2016. godine usvojila Zakon o Danu RS-a u kome se navodi da se “na osnovu potvrđene volje građana RS-a, 9. januar utvrđuje kao Dan Republike”.

Prema novom zakonu, Dan RS-a se obilježava i praznuje kao sekularni praznik i nema obavezujući karakter.

Bošnjački i hrvatski poslanici Koalicije Domovina (SDA, SBB, HSP) godine nisu prisustvovali sjednici entitetskog parlamenta na kojoj je usvojen Zakon o Danu RS-a, jer smatraju da je to nastavak protivustavnog i antidejtonskog djelovanja entitetskog parlamenta.