Da li je ova moderna bolest kriva za propast astečke civilizacije?
Genetičari su otkrili 500 godina stare tragove izazivača, za koga vjeruju da je možda uzrokovao masovno umiranje autohtonog meksičkog stanovništva u 16. vijeku.
Kada su konkvistadori, predvođeni Hernánom Cortésom, stigli u Meksiko 1519. godine, u njemu je živjelo 25 miliona ljudi. Sto godina kasnije – nakon što su ih Španci brutalno pokorili i nakon nekoliko katastrofalnih epidemija – broj autohtonih stanovnika sveden je na milion.
Procjenjuje su da su dvije epidemije, koje su ih zadesile između 1545. i 1576, u planinskim predjelima Meksika odnijele između sedam i 18 miliona ljudskih života. Naučnici se i dalje spore oko toga o kojoj je bolesti riječ, ali su jedinstveni u stavu da su je vjerovatno donijeli Evropljani, piše “Standard”.
Ranija istraživanja su ukazivala na to da su uzrok masovnog umiranja bile male boginje, velike boginje, ili pegavi tifus. Godine 2002. naučnici Nacionalnog autonomnog univerziteta Meksika (UNAM) otkrili su nagovještaje da je za smrt miliona ljudi možda odgovorna virusna hemoragijska groznica, u kombinaciji s periodom ekstremnih suša.
Naučnici okupljeni oko evolucionog genetičara Johanesa Krauzea sa Instituta za istoriju čovječanstva “Max Planck” u Jeni, sekvencirali su DNK iz zuba 29 ljudi, koji su u vrijeme epidemija sahranjeni u planinskim oblastima južnog Meksika. Tom prilikom su naišli na tragove bakterijskog DNK, a upoređivanjem sa savremenim bankama podataka ustanovljeno je da možda potiče od salmonele.
U nastavku istraživanja naučnici su rekonstruisali genom soja salmonele, koji i danas postoji: Salmonella Paratyphi C, izazivač paratifusa, koji se prenosi preko fekalija. Ova bolest je praćena dugotrajno visokom temperaturom, dijarejom i osipom na koži. Ukoliko se ne liječi, paratifus i danas dovodi do smrti 10-15 odsto oboljelih.
Međutim, kod malog procenta zaraženih bolest ne izbije – što znači da je moguće da je izazivač neprimjetno stigao iz Španije u Meksiko. Slom civilizacije tokom španskih osvajanja mogao je da pogoduje masovnom širenju bolesti, smatraju Krauze i njegove kolege.
– To je vjerovatno prvi genetski dokaz o izazivaču bolesti koji je nakon evropske kolonizacije izazvao masovno umiranje starosjedilaca – kaže genetičar Hanes Schreder iz Prirodnjačkog muzeja Danske, komentarišući studiju, objavljenu u časopisu “Nature News”.
