Naučnici dokazali da su neke bajke starije od pet hiljada godina
Bajke kao što su Ljepotica i zvijer i Cvilidreta prvi su puta zapisane u 18. i 19. vijeku, ali najnovija je studija pokazala da su zapravo nastale hiljadama godina ranije, a neke su se prepričavale čak i u brončano doba, i to na nekom odavno izumrlom indo-europskom jeziku, piše britanski Guardian.
Primjenjujući tehnike bioloških istraživanja, naučnici su proučavali postojanje poveznica između 275 indo-europskih bajki, utvrdivši da su neke od njih nastale mnogo prije nego što se mislilo, čak prije razvoja indo-evropskih jezika, a nekima su korijene datirali nazad i do brončanog doba.
Među primjerima su i bajke Ljepotica i zvijer, prvi puta zapisana 1740., te Cvilidreta (1812.) braće Grimm.
“Sa sigurnošću se može reći da obje bajke sežu unatrag do prve pojave velikih zapadnih indo-evropskih jezičnih podgrupa”, tvrde autori studije, antropolog Jamie Tehrani s britanskog univerziteta Durham i etnografkinja Sara Graça da Silva s lisabonskog univerziteta Universidade Nova de Lisboa.
Njihova studija, objavljena u časopisu Royal Society Open Science, daje brojne odgovore na pitanja evropskog kulturnog nasljeđa, te pokazuje da su te priče prepričavane u vrijeme prije nego što su nastali engleski, francuski i italijanski jezik, piše Guardian.
I sam Wilhelm Grimm vjerovao je da mnoge priče koje je zajedno sa svojim bratom Jacobom pomogao popularizirati vuku korijene iz zajedničke kulturne istorije koja datira unazad do prije pojave indo-evropskih jezika. Kasniji su stručnjaci to opovrgavali, tvrdeći da su neke priče puno novijeg datuma i prepričavane usmenom predajom, te po prvi puta zapisane u 16. ili 17. vijeku.
Pitanje odakle dolaze bajke jedna je od najvećih zagonetki svih istraživanja koja se bave tim dijelom kulturnog nasljeđa, kazala je Da Silva za Guardian.
“Rekonstrukciju njihova nastanka često ometaju poteškoće u utvrđivanju kojem tačno žanru pripadaju, ali i bogata međuigra između usmene predaje i pisane tradicije”, pojasnila je.
Nova metoda mapiranja priča temeljem zajedničkih jezika i geografske blizine primjenjiva je jer se u tradiciji usmene predaje narodne bajke prenose govornim jezikom, pa je tako moguće očekivati određene korelacije, budući da se i jezici i narodne bajke prenose s generacije na generaciju.
Studija Tehranija i Da Silve potvrdila je teoriju Wilhelma Grimma: “Neke od priča datiraju unatrag daleko prije najranijih zapisa te daleko prije nastanka klasične mitologije – neke se verzije čak pojavljuju u latinskim i grčkim tekstovima – ali naša otkrića sugeriraju da su daleko starije i od toga”, kazao je Tehrani.
Analiza je pokazala da je korijene bajke Dječak i čarobni grah moguće pratiti unazad do prije više od pet hiljada godina.
Ljepotica i zvijer i Cvilidreta su priče stare oko 4 hiljade godina, a danas ne toliko poznata priča o kovaču koji je prodao dušu đavolu, oko 6 hiljada godina, odnosno, prepričavana je još u brončano doba.
Kako bi utvrdili starost bajki, naučnici su u svojoj studiji primijenili metode filogenetske analize, razvijene radi istraživanja evolucijskih odnosa među vrstama, te koristeći indo-evropsko jezično stablo u potrazi za porijeklom zajedničkih priča na njemu.
“Doista je prilično nevjerovatno da su te priče preživjele, a da nisu zapisane. Prepričavane su u vrijeme prije nego što su engleski, francuski i italijanski jezici uopšte postojali i to vjerovatno na nekom odumrlom indo-evropskom jeziku”, ocijenio je Tehrani.
