Almir Panjeta
Kako je Smiljka Radlović iz Bosanskog Grahova pobijedila patrijarhat
U BiH još važi patrijarhalno ‘nepisano pravilo’ da je ženi mjesto u kući, uz šporet i djecu te, naravno, uz političkog šefa koji određuje mjeru njenog angažmana
Bez neke posebne kampanje, s plakatom urađenim u lošem fotošopu, bez ikakvih obećanja i “naoružana” samo željom za promjenom političke klime u svojoj lokalnoj zajednici, Smiljka Radlović je kao nezavisna kandidatkinja krenula u borbu za mjesto načelnice jedne od ekonomski najnerazvijenijih opština u Bosni i Hercegovini. I odnijela ubjedljivu pobjedu! Prva je načelnica u istoriji Bosanskog Grahova!
Naspram sebe je imala Petra Malinovića, kandidata Saveza nezavisnih socijaldemokrata – Milorad Dodik (SNSD), jedne od najjačih stranaka u BiH koja je samo na kampanju potrošila blizu dva miliona maraka!
Nisam nikom ništa obećala
“Nisam nikom ništa obećala, mislim da me ljudi poznaju jer ja 25 godina živim tu, radim u Opštini, radim s ljudima koji žive ovdje i jednostavno mislim da se promjenom vlasti može promijeniti kvalitet života, paradigma”, kazaće za MediaCentar poslije pobjede inženjerka šumarstva, zaposlena u opštinskoj upravi u finansijskom sektoru. Od 25 nezavisnih kandidatkinja i kandidata na proteklim lokalnim izborima, jedino su ona i Mujo Sofradžija u opštini Foča u FBiH odnijeli pobjedu.
Kaže da će se kao načelnica zalagati za razvoj turizma kroz očuvanje prirodnog bogatstva i prirodnih ljepota, a sugrađani je, prema pisanju portala SrpskaInfo, smatraju energičnom, obrazovanom i vrijednom. Smatraju da nije sujetna i da joj je stalo do grada u kojem je odrasla i u kojem živi sa porodicom, te su je zbog tih kvaliteta i izabrali sa 680 glasova, dok je protukandidat koji je iza sebe imao čitavu stranačku mašineriju, osvojio tek 486 glasova. Iako je njenu kandidaturu podržala Srpska napredna stranka Federacije BiH (za koju mnogi vjerovatno sada prvi put čuju), SrpskaInfo piše kako je imala podršku i brojnih nezadovoljnih glasača drugih stranaka, kao i stranački neopredijeljenih sugrađanki i sugrađana.
Da bi pobijedila u Bosanskom Grahovu, kandidatkinja Smiljka Radlović, koju čeka veoma težak posao u velikoj opštini sa jedva 1000 stanovnika prosječne starosti 52 godine, nije trebala da pobijedi samo svog protukandidata. Ona je morala da pobijedi patrijarhat, kao uostalom i bilo kojoj drugoj sredini u BiH. Ustvari, morala je da patrijarhatu pljune u lice!
‘Nepisano pravilo’ da je ženi mjesto u kući, uz šporet i djecu
„U BiH još važi patrijarhalno ‘nepisano pravilo’ da je ženi mjesto u kući, uz šporet i djecu te, naravno, uz političkog šefa koji određuje mjeru njenog angažmana. A sa političkim protivnicama se ne raspravlja argumentima, njih se vrijeđa na sve načine“, pojasniće ukratko za DW politička analitičarka Tanja Topić u kakvom kontekstu nastupaju Smiljka, ali i druge kandidatkinje koje se usude izaći na izbore i kandidirati se za neku od političkih funkcija.
“Činjenica je da je generalno patrijarhalni okvir prilično čvrst, žene nemaju resursa, nisu prepoznati njihovi potencijali, izložene su i trpe potcjenjivanje, seksizam i jezik mržnje“, dodaće u istom tekstu urednica BH Radija 1 Mirela Huković-Hodžić.
Kada se pogledaju kontekst i kompletna atmosfera, onda nažalost ne čudi što se na proteklim izborima samo 29 žena kandidovalo za poziciju načelnice/gradonačelnice, od ukupno 386 prijavljenih u 142 opštine/grada, što čini tek nešto više od sedam odsto. Izbornim zakonom propisano je da na listama mora biti 40 posto žena, što je sa 42 odsto njih i ispunjeno, ali se na pozicijama nositeljica listi našlo tek 13 odsto žena.
Zanimljivo je da su najviše kandidatkinja ponudile stranke kao što su HDZ sa šest, te SNSD i SDS sa po pet kandidatkinja za načelnicu/gradonačelnicu, dok je SDP ponudio tri, a Naša stranka samo jednu kandidatkinju, koliko su ih ponudile i SDA, DF, HDZ 1990 i Narodni front.
Od 29 kandidatkinja za načelnicu izabrano je tek njih devet
Od 29 kandidatkinja, na najvišu funkciju Lokalnih izbora 2024. izabrano je tek njih devet. Spomenuta nezavisna kandidatkinja Smiljka Radlović u Bosanskom Grahovu, Benjamina Karić (SDP) u Novom Sarajevu, Milka Ivanković, Snežana Ružičić, Dušica Runić i Mila Petković iz SNSD-a izabrane su za načelnice opština Istočni Drvar, Jezero, Drvar i Novo Goražde, dok su za gradonačelnice Čapljine i Zavidovića izabrane Ivana Raguž (HDZ) i Erna Merdić-Smailhodžić (SDA). U zanimljivom fotofinišu pridružila im se i Bobana Velaga-Lipić (SNSD) koja je bukvalno za jedan glas pobijedila protukandidata Mahmuta Jukića (SDA) koji je već dan nakon izbora bio proglasio pobjedu. Presudili su listići pristigli poštom i konačni rezultat na kraju je 1.151 na prema 1.150.
Navedeni rezultati pokazuju nam da je BiH još uvijek daleko od društva jednakih prilika, da će biti potrebno još mnogo borbe na svim frontovima za ravnopravniji položaj žena u politici, te da se, kako je rekla sagovornica DW-a Mirela Huković-Hodžić, “društvo, sistem ali i žene same moraju više potruditi ako istinski žele kvalitetniji ishod i uravnoteženiju rodnu zastupljenost”.
Jaka oluja stigla u Evropu: Vjetar jači od aviona, otkazano stotine letova 