Feudalni sistem: EU daje novac za razvoj poljoprivrede, a bogate se političari i oligarsi

Brisel je u zastoju jer su tri glavne institucije Evropske unije – Vijeće, Komisija i Parlament – u međusobnom sukobu, a jedna od njih je pred mogućim sudskim postupkom zbog propusta u djelovanju u slučaju navodnog sukoba interesa, u kojem su se preko evropskih programa subvencija obogatili pojedini lideri članica Unije, pišu svjetski mediji, prenosi Radio Slobodna Evropa.

Tranzicija EU koja to nije

Očekivalo se da će ovo biti godina u kojoj je EU trebala povući crtu ispod trostruke krize Eurozone, migracija i Bregzita (Brexita), piše portal Politiko (Politico) ukazujući na briselsko obećanje dato nakon majskih izbora da će se efikasno baviti globalnim problemima kao što su klimatske promjene, trgovinski ratovi, digitalna transformacija i migracije. Umjesto toga, tri glavne institucije koje moraju sarađivati kako bi Unija učinkovito djelovala, sukobljavaju se međusobno, što dovodi u pitanje kapacitet EU da ispuni ambiciozne ciljeve koje je sebi postavila.

Naglo povećana izlaznost na evropskim izborima u maju pokazala je da sve veći broj građana traži rješenja za EU, ali je glasanje, ukazuje Politiko, zakonodavno tijelo dovelo do veće fragmentacije, zbog čega će se političke koalicije teže graditi, a politika teže provoditi.

Evropska narodna stranka (EPP) desnog centra i socijalisti lijevog centra više nemaju većinu zajedno. Pojava liberalne grupe za obnovu Evrope (Renew grupe) Emanuela Makrona (Emmanuel Macron) – ambicioznog centrističkog rivala EPP – kao nezamjenjivog trećeg partnera u bilo kojoj proevropskoj koaliciji, poremetila je njihov ugodan duopol i destabilizovala sistem.

Parlamentarci su se osvetili odbijanjima tri kandidata za evropske komesare, što je loša vijest za Ursulu fon der Lajen (von der Leyen) koja bi trebala preuzeti dužnost predsjednice Evropske komisije 1. decembra. Njen vodeći program – takozvani Europski zeleni dogovor namijenjen ubrzavanju tranzicije EU ka ekonomiji s niskim udjelom karbona – mogao bi biti izrazito težak za upravljanje kroz fragmentiranu i zavađenu instituciju, s obzirom na radikalne promjene u načinu života, navike i troškove koje nova politika podrazumijeva za građane i preduzeća.

Iako Parlament djeluje, Evropsko vijeće je paralizovano, naglašava Politiko. Obuhvaćeno podjelom sjever-jug i istok-zapad, grupa nacionalnih vlada – koje još uvijek kontrolišu rukovođenjem novca, kao i nacionalne ekonomske i socijalne politike – nije se uspjelo dogovoriti o nizu ključnih odluka za jačanje eurozone, podupiranju bankarskog sistema bloka, reforme politike azila i imigracije, borbe protiv globalnog zagrijavanja i stabilizacije Zapadnog Balkana.

Prvi veliki test za nadu da li će se mnogo učiniti u narednih pet godina bit će pitanje da li se vlade EU i Parlament mogu dogovoriti o dugoročnom proračunu za razdoblje između 2021. i 2027. nakon što Ujedinjeno Kraljevstvo napusti taj blok. Što god oni na kraju odluče, bilo da je riječ o Vijeću, Komisiji i Parlamentu ili EPP-u, socijalistima i Obnovi Evrope – u post-bregzitovskoj Evropi trebat će troje za tango, zaključuje Politiko.

Lideri EU pred sudom?

Evropsko vijeće, kao najsnažnije tijelo EU za odlučivanje, izvodi se pred sud zbog optužbe da nije adekvatno postupilo zbog navodnog sukoba interesa češkog premijera Andreja Babiša, napisao je britanski list Gardijan (The Guardian).

Lukaš Vagenkneht (Wagenknecht), član češkog Senata, rekao je da je pokrenuo tužbu pred Evropskim sudom pravde nakon što Evropsko vijeće – tijelo koje predstavlja lidere EU – nije odgovorilo na zabrinutosti zbog navodnog sukoba interesa. Senator je rekao da se Babiš mogao lično “obogatiti” glasanjem u Evropskom vijeću, jer poseduje kompaniju koja prima subvencije EU. Pravni slučaj dijelom počiva na mišljenju unutrašnjih pravnika EU, koji su u procurjelom pravnom izvještaju zaključili da je “nepristrasno i objektivno vršenje funkcija premijera bilo kompromitovano”.

Za milijardera i premijera Češke advokati Evropske unije su utvrdili da je 2018. bio u sukobu interesa, jer je njegov konglomerat za hranu Agrofert samo te godine imao koristi od najmanje 82 miliona eura subvencija EU. Kao član Evropskog vijeća, Babiš ima pravo veta na proračun EU-a, dajući mišljenje koliko novca dodjeljuje subvencijama za poljoprivredu u usporedbi s istraživanjima.

Pregovori o sljedećem sedmogodišnjem proračunu EU-a već se pokazuju teškim, jer se unija suočava s godišnjim nedostatkom od 12 do 14 milijardi eura uzrokovanim Bregzitom, zahtjevima za novom potrošnjom, kao i crvenim linijama “štedljivih” klubova država članica koji odbijaju platiti euro više.

Evropski sud pravde tek treba potvrditi hoće li pristupiti zahtjevu Vagenknehta za ubrzanim postupkom, kako bi se omogućila presuda prije nego lideri EU izmire sljedeći evropski proračun 2020. godine.

Insajderi EU nadaju se nagodbi u proračunu za 2021-27. do juna 2020. godine, ali prema ocjeni Gardijana, postizanje kompromisa vjerovatno će testirati jedinstvo EU do krajnjih granica. Erozija vladavine zakona u zemljama srednje Evrope koje su najveći korisnici sredstava EU jedan je od razloga zašto će se finansijska nagodba tako teško postići. Gardijan ističe da su članovi parlamenta zabrinuti i zbog korištenja EU fondova u Mađarskoj, budući da su prijatelji, porodica i pristaše premijera Viktora Orbana pobijedili u vladinim ugovorima koje finansira EU i suočeni su s malo konkurencije, što je, zaključuje Gardijan, crvena zastava u borbi protiv korupcije.

Moderan zaokret u feudalnom sistemu

Evropski program za poljoprivredu, sistem koji je bio ključan za formiranje Evropske unije, koriste iste antidemokratske snage koje iznutra prijete evropskom bloku jer vlade u srednjoj i istočnoj Evropi, imaju ogromnu korist u raspodjeli subvencija koje finansiraju poreski obveznici širom Evrope, ukazuje Njujork tajms (The New York Times).

Istraga njujorškog lista, provedena u devet zemalja tokom 2019. godine otkrila je da sistem subvencija, koji je namjerno ostavljen netransparentnim, grubo podriva ekološke ciljeve Evropske unije i duboko je umotan u korupciju. Stvoren je moderan zaokret ka feudalnom sistemu, gdje posao i pomoć dobijaju oni koji su usklađeni – s grupom oligarha i političkih pokrovitelja – dok se pobunjenici kažnjavaju. Te nove zemljoposjedničke barone, kako se ispostavilo, finansira i osnažuje Evropska unija.

Svake godine, evropski blok isplaćuje skoro 60 milijardi eura subvencija namijenjenih podršci poljoprivrednicima širom kontinenta i održavanju ruralnih zajednica. To je najveća stavka EU budžeta i jedan od najvećih programa subvencija na svijetu. Središnji dio programa je taj da ljudi dobiju platu na osnovu toga koliko zemlje obrađuju. Ovaj sistem je trebao pomoći marljivim poljoprivrednicima i stabilizirati opskrbu hranom u Evropi. Ali u zemljama bivšeg sovjetskog bloka, gdje su vlade raspolagale s mnogo poljoprivrednog zemljišta, lideri poput mađarskog premijera Viktora Orbana, prodali su zemljište na aukciji političkim saveznicima i članovima svojih porodica. Kompanija koju je osnovao češki premijer Andrej Babiš, prikupila je desetine miliona eura od subvencija samo prošle godine. Zbog subvencija, poljoprivredna polja u Bugarskoj i Slovačkoj su razgrabljena u mafijaškom stilu.

Evropska mašinerija u Briselu omogućava ovu grubu korupciju jer suočavanje s tim značilo bi promjenu programa koji pomaže zajedničkom održavanju nesigurne unije.

Evropski lideri se ne slažu oko mnogih stvari, ali svi računaju na izdašne subvencije i široku diskreciju u trošenju, ocjenjuje Njujork tajms, dodajući kako su čak neki parlamentarci u Briselu – koji pišu i glasuju o poljoprivrednoj politici – priznali da često nemaju pojma gdje novac ide.

Zbog toga, ocjenjuje list, u nacrtu zakona o poljoprivredi, koji se obnavlja ove godine, fokus u Briselu nije na iskorjenjivanju korupcije ili pooštravanju kontrola, već se liderima država članica nastoje dati veće ovlasti u načinu trošenja novca.

Njujork tajms podsjeća da su zvaničnici Evropske unije odbacili izvještaj iz 2015. godine u kojem se preporučuje pooštravanje pravila o subvencioniranju poljoprivrednih dobara kao zaštitu od grabljenja zemlje u Srednjoj i Istočnoj Evropi.

Evropski parlament odbacio je prijedlog zakona koji bi zabranio političarima da imaju koristi od subvencija koje administriraju. To je vrsta modernog feudalizma – podpomognutog subvencijama Evropske unije – gdje mali poljoprivrednici žive u sjeni ogromnih, moćnih interesa politike.