Evropa na pola puta do zatvaranja termoelektrana

Samo pet godina od istorijskog Pariskog klimatskog sporazuma, polovina od 324 evropske elektrane na ugalj je ili već zatvorena ili se obavezala da će prestati sa radom do 2030. godine.

– Ova značajna prekretnica postignuta je u ponedeljak, kad je britanska energetska kompanija EDF najavila zatvaranje termoelektrane Vest Buron do 2022. godine. Sve evropske elektrane na ugalj moraju se zatvoriti prije 2030. godine, da bi se ispunili ciljevi Pariskog sporazuma – navode iz NVO alijanse Europa bez ugljena.

Upotreba uglja u Evropi naglo opada od 2012. godine. Trinaest evropskih država više ne koristi ugalj, a još jedanaest je usvojilo odluke o ukidanju uglja do 2030. Čak i u državama u kojim je ugalj osnovni energent (poput Grčke čiji se udio lignita u energetskom miksu smanjio sa oko 50% na 20% u posljednjih pet godina) radi na ubrzanom prelasku sa uglja na čiste izvore energije već do 2023. godine. Mađarska je još jedna istočnoevropska država koja je odlučila da ubrza ukidanje uglja do 2025. godine, umjesto 2030.

– Nalazimo se pred kraj života evropske industrije uglja. Nakon godina neprestanog pada, polovina evropskih termoelektrana ide u istoriju. Vlade, energetske kompanije i finansijske institucije sad moraju da planiraju izlazak iz uglja do 2030. ili ranije, da okončaju sve tokove finansiranja uglja i fosilnog gasa i umesto toga usmjere podršku na održive i obnovljive izvore i pravednu tranziciju ugroženih zajednica – rekla je direktorica kampanje „Evropa bez uglja“ Katrin Gutmann.

Neophodno je da, kako se navodi, države zapadnog Balkana što prije usvoje održivi pristup energetskoj tranziciji, u skladu sa Deklaracijom o zelenoj agendi za zapadni Balkan kojom su se obavezale na dekarbonizaciju do 2050. godine i obezbijede siguran prelazak na obnovljive i čiste izvore energije. Dosad je Sjeverna Makedonija jedina država zapadnog Balkana koja planira ukidanje ugalj do 2030. U posljednjih 18 mjeseci Sjeverna Makedonija, Crna Gora i Kosovo odustali su od izgradnje novih termoelektrana na ugalj, što predstavlja važan korak ka održivoj energetskoj tranziciji.

– Uglju je došao kraj. Od ovog momenta, termoenergetski sektor koji ovisi o uglju, može ići samo nizbrdo. Krajnje je vrijeme da se BiH političari probude, pogledaju šta se dešava u našem susjedstvu i napokon počnu raditi za dobrobit građana ove države. Što prije počnemo provoditi dekarbonizaciji energetskog sektora, taj proces će nas u konačnici manje koštati – izjavio je Denis Žiško iz Centra za ekologiju i energiju Tuzla, navode iz NVO alijanse Europa bez ugljena.

Evropa bez uglja (Europe Beyond Coal) je alijansa organizacija civilnog društva posvećenih zatvaranju rudnika uglja i termoelektrana na ugalj, sprječavanju izgradnje novih termoelektrana i ubrzavanju promjene ka čistim, obnovljivim izvorima energije i energetskoj efikasnosti.