Ustavni sud FBiH: Povrijeđen vitalni nacionalni interes Srba i Bošnjaka

Ustavni sud Federacije BiH /FBiH/ utvrdio je da su Nacrtom zakona o udžbenicima i nastavnim sredstvima za osnovne i srednje škole u Livanjskom kantonu povrijeđeni vitalni nacionalni interesi srpskog i bošnjačkog naroda.

Ovo je drugi put da je Ustavni sud FBiH donio ovakvu odluku kad je riječ o ovom zakonu, jer je i presudom tog suda od 21. aprila 2015. godine utvrđeno da Prijedlog zakona o udžbenicima i nastavnim sredstvima za osnovne i srednje škole u Livanjskom kantonu povređuje vitalni nacionalni interes srpskog naroda.

U obrazloženju te presude utvrđeno je da su deklarativne garancije o ravnopravnosti srpskog, hrvatskog i bošnjačkog jezika, te ćiriličnog i latiničnog pisma, sadržane u Ustavu Livanjskog kantona, te zakonima o osnovnom i srednjem školstvu ostale bez efekta u stvarnom životu građana Livanjskog kantona upravo zato što zagarantovana ravnopravnost jezika i pisma nema svoju provodivost i u praksi.

Predstavnici podnosilaca zahtjeva za utvrđivanje povrede vitalnog nacionalnog interesa – klubovi srpskih i bošnjačkih poslanika u Skupštini Livanjskog kantona, pojasnili su na ranije održanoj javnoj raspravi da su ova dva naroda diskriminisana u pogledu nastavnog plana i programa, upotrebe jezika /srpskog i bošnjačkog/ i pisma /ćirilica/ u obrazovnom sistemu i uopšte u institucijama, te posebno kada je riječ o štampanju udžbenika.

Ukazali su na dominaciju jednog naroda u Livanjskom kantonu, te pojavu da se obrazovni sistem u ovom kantonu kreira po uzoru na onaj u Hrvatskoj, kao i da je, uz poteškoće na planu odbrane vlastitog jezika, identiteta i kulture, ugrožen i sam biološki opstanak Srba i Bošnjaka na tom prostoru.

Ovlašteni predstavnik Kluba srpskog naroda u Livanjskom kantonu Stevica Lukač, komentarišući ovu presudu Ustavnog suda FBiH, rekao je da mu predlagači ovakvih zakona nisu jasni, odnosno zašto na isti način pokušavaju “proturiti” gotovo isti zakon, iako ga je Ustavni sud FBiH već jednom osporio.

On je potvrdio da se, iako Ustavni sud FBiH donosi ovakve odluke, na terenu ništa ne mijenja, jer se nastava iz opšte grupe predmeta i dalje odvija isključivo na hrvatskom jeziku i po udžbenicima koji se štampaju isključivo na hrvatskom jeziku i oni postaju sve nerazumljiviji i za Srbe i za Bošnjake.

Ustavni sud FBiH presudio je i da je odlukom o imenovanju sekretara Skupštine Livanjskog kantona povrijeđen nacionalni interes srpskog i bošnjačkog naroda.

Sudsko Vijeće smatra da je zbog procedure sprovedene suprotno poslovniku, odnosno neuključivanju srpskih i bošnjačkih poslanika u Skupštini Livanjskog kantona, zajedno sa hrvatskim, povrijeđen vitalni nacionalni interes srpskog i bošnjačkog naroda.

Vijeće za zaštitu vitalnih interesa Ustavnog suda FBiH smatra da u ovom slučaju nepostupanjem ili izbjegavanjem postupanja po striktnim imperativnim poslovničkim odredbama opravdano potvrđuje tvrdnja podnosilaca zahtjeva da im se otežava, gotovo onemogućava ravnopravnost u procesu donošenja važnih odluka u postupku rada u Skupštini Livanjskog kantona.

Po ocjeni Vijeća, konkretno postupanje ima uticaja na ravnopravnost u odlučivanju svih konstitutivnih naroda u procesu donošenja odluka, jer je izostavljen jedan važan, poslovnikom uspostavljen princip rada kroz konkretnu komisiju, bez obzira na mogućnost svih poslanika da glasaju na sjednici Skupštine Livanjskog kantona.

Ustavni sud FBiH donio je presudu kojom je utvrđeno da Prijedlogom odluke o izmjeni odluke o prenosu prava i obaveza nije povrijeđen vitalni nacionalni interes srpskog i bošnjačkog naroda.

Na ranije održanoj javnoj raspravi rečeno je da se zahtjev Kluba Srba i Kluba Bošnjaka u Skupštini Livanjskog kantona odnosi na Zakon o šumama, konretno, na zamjenu/izbor četvorice članova/opunomoćenika Skupštine JP “Hercegbosanske šume” iz reda hrvatskog naroda, a na čemu insistira HDZ BiH, jer prema Statutu ovog preduzeća, ta skupština natpolovičnom većinom može mijenjati Nadzorni odbor, direktora.

Skupštinu “Hercegbosanskih šuma” čine četiri člana iz reda hrvatskog naroda, dva iz reda srpskog i jedan iz reda bošnjačkog naroda.