Presuda Karadžiću pokazuje da je genocid najteži zločin za dokazati

Složena presuda protiv Radovana Karadžića, proglašenog krivim za genocid u Srebrenici, ali oslobođenom po istim optužbama u drugim bosanskim gradovima, pokazuje da je “najgnusniji zločin” najteže dokazati.

Suci UN-ovog Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (ICTY) u četvrtak su proglasili bivšeg čelnika bosanskih Srba krivim po deset tačaka optužnice za genocid, ratne zločine i zločine protiv čovječnosti zbog njegove uloge u bosanskom ratu u 1990-im godinama.

S njegovom presudom i kaznom od 40 godina zatvora, ICTY je proglasio petnaestak ljudi krivim za genocid zbog masakra u Srebrenici u kome je ubijeno skoro 8.000 bošnjačkih muškaraca i dječaka.

Optužnica za genocid u drugim mjestima, međutim, do sada nikada nije dokazana u ICTY.

Termin “genocid” prvi put je korišten unutar pravnog okvira na vojnim suđenjima u Nurmbergu kada je svijet govorio “nikada više” i krivično gonio odgovorne za ubistva šest miliona Jevreja u holokaustu koji je provodila nacistička Njemačka Adolfa Hitlera.

Termin genocid kovanica je iz 1944. godine Raphaela Lemkina, poljskog Jevreja, stvorena od grčke riječi “genos” koja označava rasu ili pleme, i latinskog sufiksa “cide”, termina za ubistvo.

Dio međunarodnog prava od 1948., genocid sada definiraju Ujedinjene nacije kao “čin počinjen s namjerom da se uništi u potpunosti ili djelimično nacionalna, etnička, rasna ili vjerska grupa”.

U svojoj kompliciranoj presudi prikupljenoj u četiri toma na više od 2.600 stranica, suci ICTY navode da su Karadžić i njegove horde iz reda bosanskih Srba pokazale “namjeru da ubiju sve tjelesno sposobne muslimanske muškarce” u Srebrenici.

Suci su također ustanovili da su u ostalim bosanskim gradovima i mjestima nesrbi bili izloženi progonu, ubistvima, silovanjima, prisilnom raseljenju iz njihovih domova i pritvaranju “u užasnim uslovima”.

Oni, međutim, “nisu bili uvjereni” da prva tačka optužbe za genocid “ima dokaze koji pokazuju da je to preraslo u fizičko uništenje bosanskih muslimana ili bosanskih Hrvata u tim općinama”.

Glavni tužilac ICTY Serge Brammertz pozdravio je jučerašnju presudu, rekavši da je “pravda zadovoljena” i izjavio za AFP da bi se njegov ured mogao žaliti na presudu da Karadžić “nije kriv”.

– To je bila jedna od najbitnijih presuda u istoriji ICTY – izjavio je Brammertz za AFP.

Iako bi njegov ured “preferirao” presudu o krivici po obje optužbe za genocid, on je naglasio da su suci ustanovili da su “zločini u raznim općinama kvalificirani kao ratni zločini i zločini protiv čovječnosti” i da je Karadžić “osuđen za ubistva, istrebljenja i etničko čišćenje”.

ICTY, sa sjedištem u Holandiji i uspostavljen 1993. kako bi procesuirao ratne zločine tokom balkanskih sukoba, prvi je međunarodni sud koji je uveo presudu za genocid u Evropi.

Činjenica da do sada niko nije bio proglašen krivim za genocid u bosanskim gradovima “krajnje je problematična” za tribunal.

Presuda za genocid snosi enormne nemoralne implikacije i često krajnje politizirane, a čak i pored toga što se taj termin često koristi, tužioci i vlade oprezni su kada kvalificiraju zločine tim imenom, navodi novinska agencija AFP u komentaru o presudi Radovanu Karadžiću.