Ekološka bomba u srcu bh. naselja: 25.000 tona toksičnog otpada koji niko ne želi da riješi

Gudronska jama, u kojoj se nalazi 25.000 tona toksičnog i otpada iz Rafinerije ulja Modriča, predstavlja ekološku bombu za koju vlast Republike Srpske već 20 godina ne pronalazi rješenje.

Od 1967. do 1996. godine u Rafineriji ulja Modriča su prikupljana otpadna motorna i industrijska ulja sa prostora bivše Jugoslavije, nakon čega su tretirana postupkom rerafinacije sa sumpornom kiselinom i aktivnom glinom.

Od 20 do 25 hiljada tona

U tom tehnološkom postupku kao nus proizvod nastajao je opasni rafinerijski otpad (kiseli gudron), koji je odlagan na lokalitetu „Garevac“ u lagunama nastalim iskopavanjem šljunka.

Deponija kiselog gudrona nalazi se van kruga Rafinerije ulja Modriča, a procijenjena količina deponovanog otpadnog materijala se kreće od 20 do 25 hiljada tona.

Rafinerija ulja Modriča je od 1996. godine prestala da primjenjuje tehnologiju za obradu otpadnih ulja sa sumpornom kiselinom, tako da se od tada u ovom preduzeću više ne produkuje kiseli gudron.

Međutim, problem otpada koji je do tada odlagan je ostao neriješen i do danas, a u međuvremenu oko jame su se formirala naselja sa više hiljada porodica sa djecom.

Problem ovog odlagališta otpada do izražaja dolazi posebno ljeti kada se širi nesnosan smrad i dim od požara koji nerijetko izbijaju.

Iako se ovo pitanje godinama postavljalo vlasti, ali i vlasnika rafinerije, konkretnih pomaka nije bilo.

Da je tako, za CAPITAL potvrđuje i predsjednik Upravnog odbora Društva za istraživanje i zaštitu biodiverziteta iz Banjaluke Jovica Sjeničić, koji i živi u blizini Gudronske jame.

Kaže da je nakon rata na ovom prostoru napravljeno ogromno naselje i da danas veliki broj ljudi živi na svega stotinjak metara od te jame.

Poseban problem ljeti

Problem je, dodaje, izražen posebno ljeti, kada dolazi i do požara.

„Na tom prostoru tada nije bilo naselja. Međutim, nakon rata ljudima su dodijeljeni placevi i tu se sada nalazi ogromno naselje Modriča 5 i neke kuće su vazdušnom linijom udaljene svega par desetina ili stotina metara od jame. Problem je smrad, nekad tu budu i požari, ali vjerovatno postoji i problem podzemnih voda. Ja ne znam da je rađena bilo kakva studija kako bi se ispitao uticaj tog otpada na podzemne vode ili na vazduh, ali ne treba biti stručnjak da se vidi da je to veliki ekološki problem“, kaže Sjeničić.

Načelnik opštine Modriča Jovica Radulović za CAPITAL ističe da još nema rješenja za ovaj problem sa kojim se opština bori duže od dvije decenije.

Glavni problem je novac.

Kaže da u Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS i Rafineriji ulja Modriča prebacuju odgovornost sa jednih na druge.

„Radi se o ogromnom ekološkom problemu opštine Modriča koji sam ja naslijedio kao načelnik. Na toj lokaciji su se do 1996. godine deponovali otpadni nus proizvodi Rafinerije ulja Modriča. Ono što je poseban problem je što se danas tu nalazi ogromno naselje. Tu sada živi izbjeglička populacija koja je svoje novo utočište i dom nalazila na području naše opštine. Njima su tada na tom području dodjeljivani placevi i to su danas nikla ozbiljna urbana naselja“, istakao je Radulović.

Kaže da je najgore u ljetnjem periodu kada izbijaju požari i moraju da intervenišu vatrogasci.

„Kao načelnik sam se više puta obratio Vladi Republike Srpske i mogu da kažem da sam imao veliko razumijevanje bivše ministarske za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Srebrenke Golić koja je bila do detalja upoznata sa ovim problemom i bili smo na tragu rješavanja. Međutim, to je višemilionski projekat i mi u ovom momentu nemamo niti od ministarstva niti od bilo koje druge institucije vlasti, nijedan poziv da se ide u rješavanje ovog problema“, istakao je Radulović.

Ko je odgovoran

Kazao je da su se obraćali i rukovodstvu Rafinerije ulja Modriča, odnosno ruskoj kompaniji koja je vlasnik Rafinerije, ali da i oni i ministarstvo prebacuju odgovornost jedni na druge.

„Jedni kažu da to nije u okviru privatizacionog ugovora, ali ono što je zanimljivo je da je prva ekološka dozvola koju je Rafinerija ulja dobila nakon privatizacije glasila tako da onaj ko je privatizovao rafineriju ima rok od pet godina da sanira Gudronsku jamu. Međutim, svaka sljedeća ekološka dozvola više nije sadržavala tu odredbu“, kazao je Radulović.

Dodao je da se pored ove koja se nalazi van kruga, postoji još jedna jama unutar kruga Rafinerije kojoj gradska vlast nema pristupa i ne zna šta se tamo dešava.

Komentar u vezi sa ovim problemom pokušali smo dobiti i od Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS, a iako smo čekali duže od mjesec dana, odgovor nismo dobili.