Na današnji dan strijeljan četnički komandant i kvisling Dragoljub Mihailović

Četnički komandant i kvisling Draža Mihailović se, poput mnogih drugih pripadnika poraženih paravojnih formacija u tadašnjoj Jugoslaviji, nadao skorom početku trećeg svjetskog rata, odnosno podršci zapadnih saveznika novom gerilskom, ovaj put antikomunističkom pokretu pod njegovim vodstvom.

Upravo zbog toga je njegovo hvatanje postalo jednim od prioritetnih zadataka nove jugoslavenske službe sigurnosti poznatije kao OZNA, odnosno predmetom jedne od najopsežnijih i najbolje organiziranih obavještajnih operacija u istoriji bivše Jugoslavije.

Operaciji, koju je vodio Slobodan Penezić Krcun, je bitno pridonijelo zarobljavanje Nikole Kalabića, bivšeg komandanta četničke Gorske garde i bliskog Mihailovićevog prijatelja. Kalabić je pristao sarađivati s OZNA-om tako što će stupiti u kontakt s Mihailovićem i pod izgovorom navodnog susreta s predstavnicima angloameričkih obavještajnih službi ga predati OZNA-inim agentima.

Mihailović je uhvaćen 13. marta 1946. u selu Repuševići, a istog dana u najvećoj tajnosti prebačen u sjedište OZNA-e u Beogradu. 24. marta 1946. je tadašnji šef OZNA-e Aleksandar Ranković objavio vijest o njegovom hvatanju.

Suđenje i pogubljenje

Suđenje Draži Mihailoviću i ostalim kolaboracionistima za izdaju i ratne zločine trajalo je od 10. juna do 15. jula 1946. godine. Proces je vođen pred Vrhovnim sudom Federativne Narodne Republike Jugoslavije u Beogradu.

Glavni dokazi protiv Mihailovića bili su originalni dokumenti iz zapljenjene četničke arhive, kao i iz okupatorskih arhiva.

Tokom suđenja, Mihailović je priznao da su njegovi komandanti sarađivali sa okupatorom, ali se branio da su to činili na svoju ruku.

Sud je iz mnogobrojnih pismenih dokumenata, originalnih depeša i izveštaja četničkih komandanata, utvrdio da su komandanti izvršavali Mihailovićeva naređenja, a ne da su radili na svoju ruku ili mimo njegove volje.

Na osnovu originalnih depeša utvrđeno je da je ćetnički general Mihailović naređivao komandantima da vrše ratne zločine, ubijaju zarobljene partizane, palje, pljačkaju, uništavaju civilno stanovništvo… Od 47 točaka optužnice koju je Miloš Minić pročitao 10. juna 1946. u Beogradu, Mihailović je osuđen po osam tačaka, a dvije tačke osude glase:

Utvrđeno je da su svi komandanti optuženog Mihailovića i sve njegove četničke formacije sarađivale sa Nijemcima, Italijanima i bugarskim okupacionim trupama za sve vrijeme okupacije u oružanim borbama protiv Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije, primajući kroz čitavo to vrijeme od okupatora oružje, municiju, hranu i drugo u namjeri uništenja oslobodilačkog ustanka i pružanju pomoći okupatoru u održavanju sistema okupacije.

Pod nacističkom okupacijom Jugoslavije, raspirivao je nacionalnu i vjersku mržnju među jugoslovenskim narodima. Usljed ovoga su njegove jedinice vršile masovne pokolje hrvatskog, muslimanskog kao i srpskog stanovništva, koje bi proglasio nepodobnim.

Pored toga što je osuđen zbog oružane borbe na strani okupatora, Dragoljub Mihailović je osuđen za brojne ratne zločine, koje su počinile jedinice pod njegovom komandom, uključujući pokolj u Gatima, pokolj u Vraniću, pokolj u Boleču, pokolj u Drugovcu i pokolj muslimana Pljevalja, Čajniča i Foče.

Osuđen je na smrt stijeljanjem 15. 7. 1946., a strijeljan je zajedno s još osam najviših četničkih oficira 17.7. u Lisičjem Potoku. Mjesto gdje je pokopan ni do dana današnjeg nije poznato.

Rehabilitacija

Tokom raspada SFRJ i ratova 1990-ih, Mihailovićeva ideologija antikomunizma, velikosrpstva i etničkog čišćenja postala je jako rasprostranjena.

Draži se dižu spomenici, a dospio je i na ikone pravoslavne crkve.

Viši sud u Beogradu rehabilitovao Dražu Mihajilovića 14. maja 2015. godine uz obrazloženje da Mihailović nije imao fer i pravično suđenje. Sud je utvrdio navodne procesne nedostatke suđenja i nije se bavio utvrđivanjem istorijskih činjenica.