Zašto je Balkan ispod prosjeka Evrope po broju MMR vakcinisanih?

Zemlje Zapadnog Balkana imaju niže stope pokrivenosti MMR vakcinom od prosjeka Evropske unije (EU), a propuštena vakcinacija tokom pandemije povećala je broj ljudi koji su podložni virusima, ocjenjuje Catharina de Kat-Reynen iz Regionalne kancelarije za Evropu Svjetske zdravstvene organizacije (WHO).

Prema podacima WHO-a iz 2021.godine, pokrivenost drugom dozom MMR vakcine je na Kosovu bila 92 odsto, u Albaniji 91, Hrvatskoj i Sloveniji po 90, Srbiji 85, Sjevernoj Makedoniji 80, Crnoj Gori 79 i Bosni i Hercegovini 63 odsto.

Najmanji opseg prvom dozom je imala Crna Gora – svega 18 odsto vakcinisanih.

U Crnoj Gori najniži postotak imunizacije protiv malih boginja

U 2021. godini Crna Gora je u svijetu imala najniži postotak vakcinisane djece protiv morbila. Iste godine, ispod globalnog prosjeka od 81% imunizovanih bili su i Bosna i Hercegovina, Sjeverna Makedonija i Srbija.

Napomena: Nema podataka za Kosovo za period prije 2020. godine/ Izvor: SZO i UNICEF

“Pokrivenost rutinskom vakcinacijom je relativno visoka za Evropsku regiju. Procijenjena pokrivenost s dvije doze u 2021.je bila 91 procenat, ali je još uvijek niža od potrebnih 95 na podnacionalnim nivoima, kako bi se spriječilo širenje boginja”, kaže De Kat-Reynen za Radio Slobodna Evropa (RSE).

Dodaje da je u mnogim zemljama teško postići pokrivenost od 95 odsto s obje doze vakcine, što je ključno za održavanje kolektivnog imuniteta.

Na to su, pojašnjava, uticali i poremećaji uzrokovani pandemijom COVID-a 19.

“Dodatno, širenje dezinformacija otežava postizanje optimalnog nivoa pokrivenosti imunizacijom, i to takođe ugrožava živote”, kaže De Kat.

Ostali razlozi što neka djeca i odrasli ostaju neimunizovani se razlikuju u zavisnosti od konteksta, od problema u nabavci vakcina, do toga da neki roditelji ne shvataju koliko mogu biti ozbiljne bolesti koje se sprječavaju vakcinom, navode u WHO-u.

“S obzirom da su boginje veoma zarazne – brzo će se proširiti kada dospiju u zajednicu sa niskom stopom vakcinacije, i teže će ih biti obuzdati. Imperativ je – vakcinom zaštititi osjetljive ljude prije nego što virus dođe do njih”, naglašava Catharina de Kat-Reynen.

Obezbijediti visok nivo imunizacije nije samo odgovornost zdravstva, već svih sektora vlasti i društva, zaključuje sagovorica RSE.

Crna Gora negativni rekorder

U Crnoj Gori je nevakcinisano 40 odsto djece predškolskog uzrasta, podaci su Instituta za javno zdravlje za 2022. godinu.

U toj godini je vakcinisano svega 11 odsto djece rođene godinu prije, a prema njihovoj procjeni u riziku od malih boginja je oko 20.000 djece.

Sve to je dovelo do vanredne vakcinacije koju Institut organizuje i vikendom.

Obavezna vakcinacija nije uslov za upis u vrtiće i škole, a zakon propisuje samo prekršajno kažnjavanje roditelja koji djecu ne zaštite MMR vakcinom.

Međutim, ljekari i sudije prijavljuju i kažnjavaju veoma mali broj roditelja.

O tome govori statistika Uprave za inspekcijske poslove, prema kojoj je u 2022. godini sudu za prekršaje podnijet 101 zahtjev protiv roditelja koji su odbili obaveznu vakcinaciju djece, od čega 40 u Beranama, na sjeveru Crne Gore.

Kada pedijatar ustanovi da dijete nije primilo obavezne vakcine, ima obavezu da obavijesti roditelje i zakaže vakcinaciju.

“U slučaju da se roditelj ogluši i ne dovede dijete, iz Doma zdravlja o tome obavještavaju sanitarnu inspekciju, što je vrlo rijetko”, navode iz UIP za RSE.

Prekršajni postupak

Na prijave inspektora i pokretanje prekršajnog postupka protiv roditelja, sudovi izriču minimalnu kaznu, dodaju iz Uprave za inspekcijske poslove. “Često ispod minimuma, samo opomenu, što takođe umanjuje svrhu”.

U Sudu za prekršaje u Budvi, koji ima odjeljenja u još četiri primorske opštine tokom 2022., je riješeno ukupno sedam prekršajnih predmeta protiv roditelja.

“U jednom predmetu je izrečena opomena, u jednom je postupak obustavljen, dok je u pet slučajeva okrivljenima izrečena kazna od 50 do 150 eura”, saopšteno je iz tog suda za RSE.

Nijedan od tih roditelja nije više puta kažnjavan jer nije omogućio djetetu obaveznu vakcinaciju.

Za nevakcinisanje djece je predviđena novčana kazna od 100 do 2.000 eura, ali se plaćanjem kazne roditelj, usvojilac ili staratelj ne oslobađa obavezne imunizacije djeteta.