Muzej koji čuva sjećanje na Prvo zasjedanje AVNOJ-a u Bihaću

Nakon oslobađanja Bihaća i proglašenja Bihaćke Republike, 26. i 27. novembra 1942. godine u tom gradu održano je Prvo zasjedanje Antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ). Sjećanje na taj historijski događaj koji je bio od velikog značaja za političku afirmaciju narodnooslobodilačkog pokreta na unutrašnjem i međunarodnom planu te kojim je potvrđen proces federalnog institucionaliziranja Jugoslavije koji je trajao od prvih dana rata, čuva Muzej Prvog zasjedanja AVNOJ-a.

Taj muzej osnovan je 1952. godine kao memorijalni i jugoslovenski. Tokom agresije na Bosnu i Hercegovinu zgrada Muzeja je artiljerijskim djelovanjem bila oštećena, a nakon agresije pristupilo se njenoj obnovi.

Ustanova svjedoči o historijskom značaju Prvog zasjedanja AVNOJ-a kada su postavljeni temelji BiH, onakve kakva ona danas jeste. Po prvi put su se u historiji svi jugoslavenski narodi i njihovi predstavnici sastali i zajedno dogovorili o budućem uređenju države.

Historičar i direktor Muzeja Unsko-sanskog kantona Dino Dupanović kaže da se nakon rata pridavala velika pažnja memorijalizaciji važnih događaja i ličnosti iz Drugog svjetskog rata.

– Krenulo se u promovisanje zajedničkog cilja “bratstvo i jedinstvo”, a boljeg načina od tog nije bilo. Pa je tako, samo sedam godina nakon rata, a deset godina od Prvog zasjedanja AVNOJ-a u Bihaću otvorena, odnosno postavljena prva muzejska postavka posvećena tom događaju, što dovoljno govori o tome koliko je tadašnja država bila spremna da ulaže u obilježavanje značajnih datuma i događaja iz Drugog svijetskog rata – pojašnjava Dupanović u razgovoru za Fenu.

U toku svoga postojanja, Muzej AVNOJ-a nekoliko je puta funkcionisao pripojen Regionalnom muzeju Pounja. Više puta je mijenjana unutrašnja postavka Muzeja, a sam Muzej tokom agresije na BiH više puta je granatiran i opljačkan. Nekoliko godina iza posljednjeg rata, pristupilo se obnovi Muzeja i od tada egzistira kao stalna muzejska postavka u sklopu Muzeja USK-a.

– Smatramo da je to jedan od najbitnijih segmenata našeg Muzeja, odnosno stalnih postavki a imamo ih ukupno devet, jer svjedoči o vremenu i borbi protiv fašizma, ko su bili ljudi koji su promovisali ideju antifašizma itd. Druga značajna stvar kada govorimo o tom muzeju jeste da smo ga mi prije godinu i pol dana proširili s vojnim aspektom. Tako danas imamo stalnu muzejsku postavku Put vrhovnog štaba Novi POJ u vrijeme Bihaćke republike i Spomen-sobu 8. Krajiške brigade. Ovaj dio više predstavlja vojni aspekt u vrijeme Bihaćke republike, a stalna postavka Prvog zasjedanja AVNOJ-a je politička vizija toga – kaže Dupanović.

Muzej AVNOJ-a tokom 1960, ‘70-ih i ‘80-ih godina proteklog stoljeća brojao je godišnje i po 100.000 posjeta. A onda je početkom ‘90-ih taj interes opao što govori, mišljenja je Dupanović, da su neke druge vrijednosti došle u prvi plan, a ove antifašističke su potisnute.

-U posljednje vrijeme se vraća taj kontinuitet posjeta Prvom zasjedanju AVNOJ-a i Spomen-sobi 8. Krajiške brigade, ali opet ne u onoj mjeri u kojoj bi to trebalo da bude. Najveći broj posjetitelja su stranci i ljudi iz drugih gradova BiH. Nemamo neke velike posjete kada su u pitanju škole u našem kantonu, iako je taj događaj istaknut u lekcijama koje govore o Drugom svijetskom ratu – naglašava Dupanović.