Novi prikaz “vrhunskog” rada Tužilaštva BiH, odbijena optužnica za ratne zločine

Sud Bosne i Hercegovine odbio je da potvrdi uređenu optužnicu protiv Radomira Nedića i Ratka Đurkovića, zaključivši da dokazi ne upućuju na postojanje potrebnog stepena sumnje da su osumnjičeni odgovorni po komandnoj odgovornosti za zločin protiv čovječnosti i ratni zločin protiv ratnih zarobljenika na području sela Tursunovo Brdo kod Ugljevika u ljeto 1992. godine.

Sutkinja za prethodno saslušanje Lejla Konjić-Dragović je u rješenju o odbijanju optužnice, koje je Balkanskoj istraživačkoj mreži Bosne i Hercegovine (BIRN BiH) dostavljeno iz Državnog suda, navela da je proučena svaka tačka optužnice i dokazi koji su dostavljeni, te je zaključeno da oni “ne upućuju na zaključak o postojanju potrebnog stepena sumnje” o tome da su osumnjičeni počinili opisana djela što predstavlja osnov za potvrđivanje.

Sud Bosne i Hercegovine je prije ove odluke optužnicu vraćao Tužilaštvu BiH na uređivanje, odnosno doradu, potvrđeno je BIRN-u BiH.

U novembru 2020. godine Tužilaštvo BiH podiglo je optužnicu protiv Radomira Nedića i Ratka Đurkovića, bivših zapovjednika Vojske Republike Srpske (VRS), zbog zločina protiv čovječnosti i ratnog zločina protiv ratnih zarobljenika koji su počinjeni kod Teočaka (općina Ugljevik) 1992. godine.

Tužilaštvo BiH je tada saopćilo da ih tereti po komandnoj odgovornosti – Nedića u svojstvu zapovjednika Prve majevičke brigade VRS-a, te Đurkovića kao zapovjednika Prvog bataljona ove brigade.

Nediću i Đurkoviću se na teret stavljalo da su za vrijeme napada na bošnjačko civilno stanovništvo na području sela Tursunovo Brdo, u julu 1992. godine, kada su podređeni pripadnici VRS-a počinili ubistva četiri civila bošnjačke nacionalnosti, bili na mjestu događaja, rukovodili akcijom, znali i bili informisani o počinjenom zločinu nad civilima, te propustili poduzeti mjere i aktivnosti da se zločin procesuira, a počinitelji identificiraju i kazne. Prema Tužilaštvu, među ubijenim civilima su bile dvije žene starije od 60 godina.

“Optuženi se terete da su prilikom zarobljavanja i ubistva dvojice pripadnika Armije Bosne i Hercegovine (ABiH), koji su nakon zarobljavanja od strane podređenih pripadnika VRS-a ubijeni vatrenim i hladnim oružjem, bili na mjestu događaja, a znali i bili informisani o počinjenom zločinu, te nisu poduzeli potrebne mjere da se zločin procesuira”, navedeno je u ranijem saopćenju Tužilaštva.

Kako je navedeno u rješenju Suda BiH, dostavljeni dokazi potvrđuju postojanje osnovane sumnje uređene optužnice, u dijelu koji se odnosi na činjenicu da su se dva napada na selo Tursunovo Brdo desila u periodu od 19. do 25. jula 1992. godine, kao i da su tokom ovih napada ubijeni civili bošnjačke nacionalnosti.

Također, iz dostavljenih dokaza, prije svega iskaza svjedoka, kao i materijalne dokumentacije, proizlazi i postojanje osnovane sumnje da su osumnjičeni u ovom periodu bili na funkcijama opisanim u optužnici, stoji u rješenju.

Prema rješenju, sudija za prethodno saslušanje je izvršio i analizu dokaza u svjetlu utvrđivanja potrebnog stepena sumnje za postojanje komandne odgovornosti osumnjičenih Nedića i Đurkovića, odnosno odgovornosti osumnjičenih da “preduzmu nužne i razumne mjere da izvršioci tog djela budu kažnjeni”.

“U konkretnom slučaju, iz dokaza dostavljenih uz optužnicu ne može se utvrditi postojanje osnovane sumnje da su pripadnici Prvog bataljona Prve majevičke brigade VRS-a počinili inkriminisane radnje, kako se to navodi u uređenoj optužnici”, navodi se u rješenju Suda BiH.

Naime, iz iskaza saslušanih svjedoka, prije svega pripadnika Prvog bataljona Prve majevičke brigade i učesnika napada na Tursunovo Brdo proizilazi da su u izvršenim napadima, pored Prvog bataljona Prve majevičke brigade VRS-a, učestvovale i druge jedinice, i to interventna jedinica “Mandini Lavovi”, paravojna jedinica “Profini” iz Republike Srbije, jedinica policije Stanice javne bezbjednosti (SJB) Ugljevik, vod iz Trnove kao i vod iz “Mauzereve garde”.

Prema rješenju, iz dokaza koji su dostavljeni Sudu, ne može se utvrditi ko je počinio inkriminisane radnje opisane u uređenoj optužnici, odnosno pripadnici koje od prethodno navedenih jedinica – učesnika u napadu na Tursunovo Brdo – pa je tako nemoguće utvrditi odnos nadređeni-podređeni kao polaznu osnovu za utvrđivanje komandne odgovornosti, odnosno uspostaviti bilo kakvu odgovornost Nedića i Đurkovića za nekažnjavanje počinilaca navedenih inkriminacija.

“Također se iz dostavljenih dokaza ne može utvrditi da su svim navedenim jedinicama koje su učestvovale u napadu na Tursunovo Brdo bili nadređeni osumnjičeni Nedić i Đurković”, pojašnjava se u rješenju, pa time nisu mogli ni poduzeti mjere da izvršioci budu kažnjeni.

Tužilaštvo BiH je uložilo žalbu na ovo rješenje, ali ju je Sud BiH 20. novembra 2020. godine odbio kao neosnovanu.

U nekoliko izvještaja međunarodnih organizacija istaknut je problem kvaliteta optužnica za korupciju. Tako je u izvještaju EU eksperta Reinharda Priebea navedeno da je “kvalitet mnogih krivičnih istraga na vrlo niskom nivou”.

Koncem prošle godine Misija OSCE-a je objavila izvještaj u kojem uočava nedostatak mjera za nadzor nad tužilaštvima u fazi istrage.