Kakva je partija CHP koja je pobijedila u većim gradovima u Turskoj?

Republikansku narodnu partiju (CHP) – osnovao je 1923. Mustafa Kemal Ataturk, koji je bio i osnivač moderne turske države. To je prva, najstarija i najuspješnija partija u zemlji. Nijedna druga partija nije bila toliko često na vlasti kao CHP. Pri tom je do 1945. bila jedina partija u Turskoj, piše Deutsche Welle,

Profil partije određuju tzv. “šest strelica”, koje su i logo partije .

– republikanizam

– laiciziam

– reformizam (modernizacija)

– etatizam

– populizam (narodni suverenitet/ demokratija)

– nacionalizam

Ovo su i do danas ostali aspekti “kemalističke ideologije”, koju CHP želi da očuva i zaštiti.

Ideološki razvoj

CHP se šeszdesetih godina prošlog stoljeća otvorila i socijaldemokratskim vrijednostima. Od tada se partija može posmatrati i kao pandan njemačkom SPD-u. Partija koja je prijateljski nastrojena prema Evropi, a pristupanje Evropskoj uniji vidi kao neophodan korak ka modernizaciji. CHP sveukupno geldano ima jedan pozitivan stav prema Evropi i Zapadu. Čak je i osnivač partije Ataturk reformisao pravosuđe, ekonomiju, vojsku i politiku na primjeru evropskih zemalja.

Partija ima mnogo više obrazovanih i bogatih članova, nego Erdoganova islamski-konzervativna AKP koja naginje više neobrazovanom seoskom dijelu stanovništva. Pristalice ili simpatizeri CHP su godinama držali važne pozicije u pravosuđu, vojsci, obrazovnim i kulturnim institucijama.

Zbog toga su se religiozni Turci i oni koji žive na selima osjećali zapostavljenim. Zbog toga su pripadnici ovog dijela stanovništva Kemalizam smatrali antireligioznim i pokretom koji prekida veze sa postojećom tradicijom. Kemal Ataturk je na primjer zabranio nošenje tradicionalnog turskog fesa i marame u javnim institucijama. Stoga su predsjednik Erdogan i njegova AKP mogli da uberu ogromnu dobit iz ovakvog raspoloženja.

Pad CHP – uspjeh AKP

Uticaj CHP je nakon prve izborne pobjede AKP 2002. naglo opao. Od tada partija kaska za AKP. Konzervativnoj rivalki je čak pošlo za rukom da na najvećem broju parlametnarnih izbora osvoji apsolutnu većinu.

To je u posljednjih 20 godina dovelo do sveukupne društvene promjene vlasti, kao i kulturološke promjene. Erdogan je pak sebi obezbijedio vlast tako što je kemalističku elitu u medijima, pravosuđu i vojsci zamijenio novom konzervativnom elitom. Tako da je rivalitet između AKP i CHP više nego političke prirode. Jer, ove dvije partije agiraju na suprotnim polovima u kulturološkoj borbi.