Evropa je ideološki podijeljena

Zid, koji je do 1989. dijelio Evropu, je fizički odavno pao. No, u kulturološkom smislu je i dalje tu, barem neki njegovi dijelovi o kojima se govori u studiji Pew Research Center. Studija se bavi odnosom Evropljana prema onom o čemu se na području Starog kontinenta trenutno žestoko diskutuje: muslimanima i Jevrejima, istopolnim brakovima i abortusu, kao i o odnosu svakog pojedinca prema sopstvenoj kulturi, piše DW.

Najveći razdor između zapadne i istočne Evrope se vidi u stavovima kada je riječ o muslimanima. Najveću spremnost da priznaju u porodici nekog ko je musliman (na primjer sklapanjem braka) izrazili su Norvežani. 82 procenta Norvežana je na ovo pitanje odgovorilo potvrdno, za njima slijede Šveđani sa 80 odsto. Nešto ispod tog procenta su Finci, 66 odsto ispitanika u toj zemlji je kazalo “da”. Slično su se izjasnili Holanđani i Belgijanci, 88 i 77 odsto. I Španci i Francuzi pokazuju visoku stopu tolerancije, 74 i 66 procenata.

Njemačka je u “zlatnoj sredini” sa 55 procenata onih koji bi mogli zamisliti muslimana/ ku u sopstvenoj porodici. I kod njemačkih susjeda: Austrije i Švajcarske je situacija slična. No, u istočnim zemljama je spremnost na tako nešto u padu. Tako bi samo trećina Poljaka (33 procenta) prihvatilo muslimana/ ku u porodici. Među Mađarima, njih samo petina (21 odsto), a svega 12 procenata Čeha. Dalje na jugoistoku i istoku kontinenta ovaj procenat ponovo raste. 57 procenata Hrvata i skoro polovina Slovaka (47 odsto) ne bi imalo ništa protiv muslimana u porodici. Uzdržani su po tom pitanju bili Bugari, Rumuni, Grci i Rusi. U ovim zemljama je oko trećina ispitanika odgovorila sa “da”.

Sopstvena kultura

Ispitanici u navedenim zemljama su bili otvoreniji kada su govorili o Jevrejima. Jevreje u porodici bi prihvatilo 96 odsto Holanđana, za njima slijede Norvežani sa 95 procenata i Danci sa 92. U Njemačkoj, zemlji koja je odgovorna za pogrom nad evropskim Jevrejima, dobre dvije trećine (69 odsto) bi moglo zamisliti da imaju Jevreje za rođake. Najmanji procenat onih koji bi prihvatili Jevreje u porodici je u većinski muslimanskoj Bosni i Hercegovini – 37 procenata.

Razlike između zapadnih i istočnih evropskih zemalja postoje i kada je vrednovanje sopstvene kulture u pitanju. Najviše pozitivnih odgovora na pitanje da li je njihova vlastita kultura nadmoćnija nad stranim kulturama su dali ispitanici u Rusiji (69 odsto), zatim u Rumuniji (66) i Bugarskoj (69). Ali, još samosvjesniji su Grci, 89 procenata je odgovorilo pozitivno. Osjećaj da sopstvena kultura nije iznad drugih je najizraženija kod Španaca i Belgijanaca. Samo 20 odsto Španaca smatra da je njihova kultura nadmoćnija u odnosu n a druge, a 21 odsto Belgijanaca. Zatim slijede Holađani sa 31 odsto. Ni Francuzi ne misle da je njihova kultura mnogo nadmoćnija – 36 odsto je glasalo sa “da”. Kada je pak riječ o Njemačkoj, 45 odsto ispitanih Nijemaca smatra njemačku kulturu nadmoćnijom u odnosu na druge svjetske kulture. U Poljskoj i Češkoj je taj procenat 55 odsto. Slovaci i Mađari su tu negdje kao i Nijemci sa 44 i 46 procenata.

Veliki ideološki razdor

Veoma velika razlika između istoka i zapada Evrope se vidi kada je riječ o vjenčanjima istopolnih partnera. 86 do 88 odsto ispitanika u Švedskoj, Danskoj i Holandiji je za, zatim slijede druge zapadne zemlje, kao na primjer Njemačka sa 75 odsto, Francuska sa 73 i Španija sa 77 odsto ispitanika koji su se izjasnili pozitivno o istopolnim zajednicama. Među istočnoevropskim zemljama  najveći procenat onih koji su za istopolne zajednice je u Češkoj – 65 odsto. Znatno manje je u susjednoj Poljskoj, naime 59 procenata ispitanih odbacuje istopolni brak. Još veći procenat onih koji odbacuju istopolni brak je u Rumuniji – 74 odsto, i Bugarskoj 79 odsto. Najveći procenat ispitanih građana koji su protiv istopolnog braka je u Bosni i Hercegovini 84 odsto, Litvaniji 85 i Rusiji čak 90 odsto.

Kada se radi o odnosu države i religije nisu toliko duboki razdori između Zapada i Istoka. Najviše građana koji su za to da se odvoje država i religija je u Švedskoj i Finskoj, 80 i 77 procenata. Slijedi Bosna i Hercegovina, gdje se 76 odsto građana izjasnilo za odvajanje. Ukupno gledano, sve evropske zemlje podržavaju odvajanje religije od države. Samo je u Rusiji, Bjelorusiji i Bugarskoj 50 odsto građana neodlučno. Jedino su u zemljama na obodu Evrope za to da država podržava religiju, kao na primjer u Gruziji (52 odsto) i Jermeniji (59 odsto).

Ova studija ne ostavlja prostora za sumnju. Ideološki razdor je podijelio Evropu, s jedne strane zapadnu a s druge istočnu. No, tu je još veliki broj drugih razdora koji dijele Evropu. Jer, pitanja iz studije koju je sproveo Pew Center su sporna i unutar samih zemalja, a ne samo na evropskom nivou.