Evropska komisija upozorila na sporo procesuiranje ratnih zločina

Najnoviji izvještaji Evropske komisije za zemlje Zapadnog Balkana, koji su objavljeni ove sedmice, naglašavaju da i dalje postoje prepreke u krivičnom gonjenju počinilaca ratnih zločina i kompenzaciji za žrtve sukoba u bivšoj Jugoslaviji.

U izvještaju se bilježi da je tokom prošle godine u BiH procesuirano manje predmeta ratnih zločina u odnosu na prethodnu godinu.

“Podneseno je 40 optužnica protiv 69 osumnjičenih tokom 2017. u uporedbi sa 72 optužnice podnesene protiv 154 osumnjičena u 2016. godini”, stoji u izvještaju.

Međutim, izvještaj primjećuje pozitivan trend u procesuiranju ratnog seksualnog nasilja, s konačnim presudama protiv 20 osoba, kao i u podršci koja se žrtvama i svjedocima pruža na sudovima.

Trenutno BiH ima “ogroman broj zaostalih neprocesuiranih predmeta ratnih zločina”, a u izvještaju se sugeriše da je potrebno izmijeniti državnu Strategiju za procesuiranje predmeta ratnih zločina tako da “se uspostave novi kriteriji i rokovi za procesuiranje najsloženijih predmeta” i da se predmeti učinkovitije raspoređuju između sudova viših i nižih instanci.

U odnosu na Srbiju, Izvještaj naglašava nesaradnju Beograda u hapšenju dvoje članova Srpske radikalne stranke, koje je Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) optužio za nepoštivanje suda.

U izvještaju se dalje navodi da povremeno osporavanje presuda MKSJ-a od strane srbijanskih zvaničnika “ne ide na ruku širem poštivanju vladavine prava, međunarodnim obavezama Srbije, kao ni stvaranju atmosfere u kojoj se predmeti ratnih zločina mogu procesuirati mirno i efikasno”.

U svom izvještaju EU upozorava da usvajanje nove srbijanske tužilačke strategije za ratne zločine “ozbiljno kasni”, te da spomenuta strategija treba uspostaviti “jasne kriterije za određivanje prioritetnih predmeta i rokova za njihovo istraživanje i krivično gonjenje”.

Izvještaj navodi da su tokom 2017. podignute samo tri nove optužnice za ratne zločine – a sve su prebačene iz Bosne i Hercegovine – dok Srbija ima 926 predmeta u predistražnoj fazi.

Srbijanske vlasti takođe nisu podnijele niti jednu optužnicu protiv viših vojnih i policijskih zvaničnika za ratne zločine.

I dok spominje pozitivne trendove, EU poziva na dalje unapređenje saradnje Srbije sa pravosudnim organima u regionu, kao i zaštite svjedoka. Pored toga, izvještaj upozorava da srbijanski zakonski okviri sprečavaju veliki broj žrtava ratnih zločina u ostvarenju njihovih prava, dok se ratno seksualno nasilje ne obrađuje na adekvatan način.

U dijelu koji se tiče Crne Gore, Izvještaj otkriva da su do kraja 2017. donesene 154 odluke po zahtjevima za kompenzaciju, te da je isplaćeno ukupno 1,48 miliona eura žrtvama rata i njihovim srodnicima. Izvještaj takođe poziva Crnu Goru da usvoji proaktivniji pristup daljem postupanju po navodima o ratnim zločinima.

U izvještaju za Kosovo se naglašava da samo dva tužioca Specijalnog tužilaštva u Prištini rade na predmetima ratnih zločina, dok nedostatak saradnje između nadležnih na Kosovu i u Srbiji “ugrožava pristup pravdi” za žrtve.

“U slučajevima gdje su osumnjičeni pripadnici srpskog naroda, koji uglavnom stanuju u Srbiji, međusobna pravna saradnja sa Srbijom i dalje je praktično nepostojeća,” navodi se u izvještaju.